Radyoloji

DETAYLI (AYRINTILI) ULTRASON

Gebelik sürecinde bebeğin sağlığına dair merak edilen sorular anne adayının doğuma kadar endişe duyduğu konuların başında geliyor. İşte bebek ve anne sağlığına dair önemli soruların cevaplarını bize sunan Ayrıntılı (Detaylı) Ultrason ile ilgili Radyoloji Uzmanımız Ufuk Daşar ile röportajımız…

Ayrıntılı Ya Da Detaylı Gebelik Ultrasonu Nedir?

Gebeliğin 11-14 ve 18-24 haftaları arasında yapılan ultrasona ayrıntılı ya da detaylı gebelik ultrasonu denir. Bu haftalarda anne karnındaki bebeğin içinde bulunduğu amniyon sıvısı ile bebeğin gelişimi bizim onu ultrason ile görebileceğimiz en iyi orandadır.

Ayrıntılı Ultrasonda Bebeğin Hangi Yapılarına Bakılır?

Detaylı ultrasonda bebeğin tüm anatomik yapıları ayrıntılı bir şekilde incelenir. İntrakranial anatomik oluşumları (kafa içi yapıları), toraks içi (göğüs kafesi içi) yapıları, batın içi (karın içi) yapıları, el, kol, bacak, uyluk, ayak, parmak gibi anatomik oluşumları, bebeğin hareketleri, bazı kalp gibi hareketli iç organların fonksiyonel incelemesi (intrauterin (anne rahmindeki bebeğin) EKO), böbrek gibi organların anatomisi yanında fonksiyonel olarak işleyişi, mesane ve mide gibi dolup boşalan iç organların bu açıdan fonksiyonları, göz, dudak, ağız boşluğu, burun, damak gibi fasiyal (yüz) yapıları ve mümkün pozisyonda cinsiyeti değerlendirilir.

Ayrıca fetüs (anne karnındaki bebek) dışındaki oluşumlar da incelenir. Bunlar plasenta (bebeğin beslenmesini sağlayan, göbek kordonunun bağlandığı, halk arasında bebeğin eşi olarak bilinen yapı) sayısı, yeri, kalınlığı, büyüklüğü, ekojenitesi (rengi) değerlendirilir. Göbek kordonu uzunluğu, uzanımı içerisindeki damar sayısı, plasentaya ve bebeğe giriş yerleri detaylı bir şekilde incelenir. Ayrıca tüm rahimin genel konturları, adneksiyal alanlar (rahmin sağında ve solunda yumurtalıkların bulunduğu bölgeler) incelenir. Servikal uzunluk (doğum kanalı uzunluğu) ölçülür.

Ayrıntılı Gebelik Ultrasonunda Doppler Ne Demektir?

Doppler ultrason, biz radyoloji uzmanı doktorların vücuttaki herhangi bir damarın ya da herhangi bir organın damarlanmasını göstermek ve değerlendirmek için kullandığı, ultrason cihazının farklı bir modudur. Gebelikte ise özellikle anne karnındaki bebeğin kordon kan akımını, kafa içerisindeki orta serebral arter dediğimiz damarın akımını ve anne rahmini iki taraftan besleyen uterin arter dediğimiz damarın akımını değerlendiririz. Bu damarlardaki akım bozuklukları bize bebekte oluşan bir anemiyi, kan yıkımını, bazı anomalilerde dolaylı olarak bozulan akım şeklini, kordon basısını ya da annede oluşan ya da oluşması muhtemel bir preeklampsi-eklampsi (gebelik zehirlenmesi) durumlarını tespit etmemizde yarar sağlar. Ayrıca kalbin damarlarını, odacıklarını, akım hızlarını, duktus venozus ve duktus arteriozus gibi doğduktan sonra kapanacak ancak anne karnında açık olan bazı anatomik yolakların akım paternlerini (kan akım şekli) ultrasonun Doppler modunu kullanarak değerlendiririz.

Ayrıntılı Ya Da Detaylı Gebelik Ultrasonunu Kim Yapar Ne Kadar Sürer Ve Ultrason Sonrası Rapor Verilir mi?

Ayrıntılı ya da detaylı gebelik ultrasonunu bu konuda eğitim almış radyoloji uzmanları ve perinataloji uzmanları yapar. Ultrason süresi anne adayına, bebeğin pozisyonuna, bebeğin içinde bulunduğu amniyon sıvı miktarına bağlı olarak değişir. En iyi şartlarda 20-25 dakika sürmektedir. Ultrason muayenesi sonrası bakılan, değerlendirilen tüm yapıların detaylı analizini içeren bir rapor verilir. Bu raporda değerlendirilen, değerlendirilemeyen ya da yeterli düzeyde değerlendirilemediği düşünülen yapılar ayrıntılı olarak yazılır.

Ayrıntılı Ultrason 11-14 Ve 18-24 Haftaları Dışında Tekrar Yapılır mı?

Bazı durumlarda ayrıntılı gebelik ultrasonunun tekrarı gerekebilir. Örneğin bazı kalp anomalilerinden erken gebelik haftalarında şüphelenildiğinde ileri gebelik haftalarında tekrar kontrol ultrason yapılabilir. Ya da erken dönemde tespit edilen bir kalp anomalisinde kalp yetmezliği gelişip gelişmediğini kontrol etmek için kontrol amaçlı yapılabilir. Kısacası kontrol ultrasonun anne ya da bebek sağlığı üzerine olumlu etkisi olacağını düşündüğümüz tüm durumlar için tekrar tekrar yapılabilir.

Ultrasonunun Anne Ya Da Bebeğe Bir Zararı Var mıdır?

Ultrasonda görüntülemeyi sağlayan ses dalgalarıdır. Ses dalgalarının anne ve bebek sağlığı üzerine herhangi bir olumsuz etkisi bulunmamaktadır. Bu nedenle gebeliğin tüm aşamalarında, başından sonuna kadar her dönemde güvenle kullanılır.

Ayrıntılı Ultrasonda Bir Sorun Saptandığında Ne Yapılır?

Ayrıntılı ultrasonda birçok anomali değerlendirilir. Bazı anomalilerde normal vajinal doğumun mümkün olamayacağı belirlenebilir. Yine doğum zamanının daha erken dönemde olması gerektiği ya da doğumun tersiyer (3. Basamak bir merkezde) bir merkezde gerçekleşmesi gerekliliği söylenebilir.

Doğumdan sonra tespit edilen patolojiye göre hemen müdahale edilmesi gereken ya da yoğun bakım gereken durumlara hazırlıklı olmak için detaylı ultrason büyük bir önem arz eder. Bir takım nadir patolojilerde ise anne karnında müdahale edilebilir durumlar tespit edilip tedavi yönlendirmesi yapılır. Fetüste ( anne karnındaki bebek) bazı patolojiler de vardır ki bu durumlarda bebekte yaşam ihtimali yoktur.

Böyle durumlarda devam etmesi mümkün olmayan bir gebeliğin sonlandırılması ve böylelikle anne adayının gereksiz yere yorulmaması ya da anne adayının başka problemler yaşamaması sağlanabilir. Bazı ebeveynlerden “bizim çocuğumuzda hangi problem olursa olsun biz gebeliği sonlandırmak istemiyoruz, biz de yaptırmalı mıyız?” diye bazı sorular alıyoruz.

Ben özellikle çocuğundaki herhangi bir problemi beraber göğüsleyebileceğini düşünen, hangi sıkıntı olursa olsun bu durumu karşılayabileceğini düşünen yani aslında o bebeği büyütmeyi ve belki de sağlığına kavuşması için elinden geleni yapacağını söyleyen ebeveynlerin detaylı ultrasonu yaptırmasını öneririm. Çünkü bazı anomaliler vardır ki bu gibi durumlarda normal doğum mümkün değildir ya da normal doğum esnasında bebekte çok ciddi hasarlar oluşabilir.

Doğum sonrası yoğun bakım gerektiren patolojilerde geç teşhis nedeniyle tedaviye geç başlanabilir. Tam donanımlı bir merkezde yapılması gereken bir doğumun imkanları kısıtlı bir merkezde yapılarak teşhiste ve tedavide gecikmeler oluşabilir. Bu nedenle gebelik boyunca ayrıntılı ultrason da dahil tüm gebelik kontrolleri yapılmalı, ilgili doktorların tedavi ve tavsiyeleri dikkatle uygulanmalıdır.

15 Mayıs 2024 tarihinde Hüma Hastanesi tarafından düzenlendi.