Omfalosel Nedir? Belirtileri, Tedavi Yöntemleri ve Ameliyat Süreci
Yenidoğan bebeklerde görülen doğumsal anomalilerin önemli bir kısmını karın duvarı defektleri oluşturur. Bu defektlerden biri olan omfalosel, bebeklerin yaşamını önemli ölçüde etkileyen bir durumdur.
Omfalosel, karın duvarında görülen bir açıklık nedeniyle iç organların göbek kordonundan dışarı çıkması durumudur. Bu doğumsal anomali, erken teşhis ve doğru tedavi yaklaşımıyla başarılı bir şekilde tedavi edilebilir.
Omfalosel Nedir?
Omfalosel, anne karnında gelişen doğumsal bir karın duvarı defektidir. Bu sağlık sorununda, bebeğin karın duvarında bir açıklık oluşur ve iç organlar amniyon kesesi ile örtülü şekilde dışarıda kalır.
Bu doğumsal anomali, hamileliğin 6. ile 10. haftaları arasında meydana gelir. Normal gelişim sürecinde, bağırsaklar göbek kordonuna doğru uzar ve genellikle 11. haftada karın içine geri döner. Bu geri dönüşün gerçekleşmediği takdirde omfalosel meydana gelir.
Omfaloselde dışarıda kalan organlar şu şekildedir:
- Bağırsakların bir kısmı veya tamamı
- Karaciğer
- Dalak
- Pankreas
- Mesane
Bebeğin karın bölgesinin üst kısmında, normalde cilt ile örtülü olması gereken bölgede, iç organları içeren saydam bir kese bulunur. Göbek kordonu, bu kesenin üst kısmında yer alır ve içindeki organlar genellikle gözle görülebilir durumdadır.
Bu sağlık probleminde önemli bir nokta olarak, omfaloselli bebeklerin karın duvarının tipik olarak normal gelişmiş olmasıdır. Ancak organların bir kısmı kese içinde bulunduğundan, karın bölgesi normalden daha küçük görünür. Günümüzde tıp literatüründe net bir sebebi bilinmeyen bu doğumsal anomali, erken teşhis ve uygun tedavi yaklaşımlarıyla yönetilebilir bir durumdur.
Omfalosel Nedenleri ve Risk Faktörleri
Omfalosel hastalığının kesin nedeni henüz bilinmemekle birlikte, bu doğumsal anomalinin genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu sonucunda ortaya çıktığını düşünmektedir.
Genetik Faktörler, omfalosel oluşumunda önemli bir rol oynar. Özellikle Down sendromu, Edward sendromu (Trizomi 18) ve Patau sendromu (Trizomi 13) gibi kromozomal anomaliler, omfalosel riskini artırabilmektedir. Ayrıca, ailede daha önce omfalosel veya başka doğum kusurları görülmesi durumunda bu risk daha da artabilir.
Omfalosel gelişiminde rol oynayan diğer risk faktörleri şu şekildedir:
- Maternal Faktörler:
- Hamilelik sırasında alkol ve sigara kullanımı
- Gebelik döneminde kullanılan bazı ilaçlar
- Annenin diyabet hastalığı
- Folik asit ve diğer besin öğelerinin eksikliği
Önemli bir nokta, omfaloselli bebeklerde sıklıkla başka organ anomalileri de görülebilmektedir. En sık rastlanan eşlik eden problemler kalp, böbrek ve beyin ile ilgili anormalliklerdir. Bu nedenle, hamilelik sürecinde düzenli kontroller ve detaylı ultrason taramaları büyük önem taşır.
Omfalosel Belirtileri
Karın duvarı defekti olan omfaloselin en belirgin özelliği, bebeğin karnının üzerinde saydam bir kese bulunmasıdır. Bu kese içinde karın içi organlar net bir şekilde görülebilir.
Omfalosel probleminde görünür organlar şu şekildedir:
- Bağırsakların bir kısmı veya tamamı
- Karaciğer ve dalak
- Pankreas
- Mesane
Göbek kordonu, kesenin üst kısmında konumlanır ve kese içindeki organlar kolaylıkla fark edilebilir durumdadır. Omfaloselli bebeklerde karın duvarı normal gelişmiş olmasına rağmen, karın içi hacmi normalden daha düşüktür.
Omfalosel, bebeğin yaşamını etkileyen çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Karın dışındaki organlar, diyafram ve akciğerleri etkileyerek solunum zorluklarına neden olabilir. Ayrıca bebekler beslenme konusunda güçlük yaşayabilir.
Omfalosel probleminin tek başına görülmeyebileceği de unutulmamalıdır. Kalp, böbrek ve diğer organlarda ek anomaliler eşlik edebilir. Bu nedenle, kapsamlı bir tıbbi değerlendirme gereklidir.
Omfalosel Tanısı ve Teşhisi
Günümüzde gelişmiş tıbbi görüntüleme teknikleri sayesinde omfalosel tanısı anne karnında konulabilmektedir. Rutin gebelik takiplerinde yapılan ultrasonografi incelemeleri, bu doğumsal anomalinin erken dönemde tespit edilmesini sağlar.
Teşhis Süreci genellikle şu aşamaları içerir:
- Ultrasonografik tarama (9-11. hafta arası)
- Kan tetkikleri ve değerlendirmeler
- Kardiyolojik kontroller
- Ek anomali taramaları
Omfalosel teşhisi çoğunlukla gebeliğin 11. haftasında ultrasonografik taramalar sırasında belirlenebilmektedir. Bu dönemde, bebeğin karın duvarındaki anormallikler net bir şekilde görüntülenebilir. Ancak bazı durumlarda, tanı daha erken veya daha geç haftalarda da konulabilir.
Uzmanlar, omfaloselin bazen gastroşizis gibi farklı karın duvarı defektleriyle karıştırılabileceğini belirtmektedir. Bu nedenle, tedavinin doğru planlanabilmesi için karın duvarı defektinin tipini ve derecesini belirlemek büyük önem taşır.
Anne karnında omfalosel teşhisi konulan bebekler için önemli bir nokta, doğumun çocuk cerrahisi bulunan hastanelerde gerçekleştirilmesi gerekliliğidir. Bu yaklaşım, doğum sonrası hızlı ve etkin müdahale imkanı sağlar.
Omfalosel Tedavi Yöntemleri
Tedavi yaklaşımı, omfaloselin boyutuna ve bebeğin genel sağlık durumuna göre belirlenir. Uzmanlar, her vaka için özel ve kişiselleştirilmiş bir tedavi planı oluşturur, en uygun yaklaşımı tercih eder.
Omfalosel probleminde tedavi seçenekleri şu şekildedir:
- Primer Kapama: En sık tercih edilen yöntemdir
- Konservatif Tedavi: Gümüş sülfadiazin kullanımı
- Aşamalı Cerrahi Onarım
- Yama/Greft ile Onarım
Küçük omfalosel vakalarında, doğumdan kısa süre sonra cerrahi müdahale ile karın dışındaki organlar karın içine yerleştirilir ve açıklık kapatılır. Ancak daha büyük omfalosel vakalarında, tek seferde cerrahi işlem mümkün olmayabilir.
Konservatif tedavi yaklaşımında, özellikle gümüş sülfadiazin kullanımı başarılı sonuçlar vermektedir. Büyük defektli üç hastada uygulanan bu yöntemde herhangi bir komplikasyon görülmemiştir.
Majör omfaloselli bebeklerde, karın içi hacminin yetersizliği ve akciğer sorunları nedeniyle aşamalı cerrahi tercih edilebilir. Bu durumda ameliyat süreci 1-3 saat arasında değişmektedir.
Silo yöntemi, diğer tedavi seçeneklerine göre daha riskli bir yaklaşımdır. Araştırmalar, bu yöntemle tedavi edilen büyük defektli hastalarda mortalite oranlarının daha yüksek olduğunu göstermektedir.
Tedavi sonrası süreçte bebekler, beslenme güçlükleri, bağırsak tıkanıklığı ve gastroözofageal reflü gibi komplikasyonlar açısından yakından takip edilir. Özellikle majör omfalosel vakalarında yoğun bakım desteği gerekebilir.
Omfalosel Ameliyatı ve İyileşme Süreci
Cerrahi müdahale, omfalosel tedavisinde oldukça kritik bir aşamadır. Ameliyat süresi, defektin büyüklüğüne ve ek anomalilerin varlığına bağlı olarak 1-3 saat arasında değişmektedir.
Cerrahi yaklaşımlar minör omfalosel vakalarında, doğumdan kısa süre sonra tek seanslı cerrahi uygulanır. Karın duvarının dışındaki kese içerisindeki organlar karın içine yerleştirilerek açıklık kapatılır. Majör omfalosel durumlarında ise aşamalı onarım veya greft yama ile onarım tercih edilir.
Karaciğer ve diğer iç organların oluşturduğu büyük omfalosel vakalarında, organların tek seferde karın içine yerleştirilmesi mümkün olmayabilir. Bu durumda, hem bebeğin karın içi hacmi hem de akciğer sorunları nedeniyle cerrahi işlem kademeli olarak gerçekleştirilir.
Ameliyat sonrası süreçte dikkat edilmesi gereken önemli noktalar şu şekildedir:
- Yoğun bakım desteği (özellikle majör vakalarda)
- Kalp gibi ek anomalilerin takibi
- Beslenme güçlükleri kontrolü
- Bağırsak tıkanıklığı riski izlemi
- Gastroözofageal reflü takibi
- Kasık fıtığı gibi ek durumların gözlemi
Bebeğin normal dışkılama yapması ve gaz çıkışının olması durumunda beslenmeye başlanır. Hastanede kalış süresi, bebeğin kilosuna ve genel durumuna bağlı olarak 3 ile 15 gün arasında değişebilmektedir. Bu süre zarfında bebeğin akciğer fonksiyonları ve omfalosel boyutu yakından takip edilir.
Omfalosel Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Omfalosel Tedavisi Ne Kadar Süre Alır?
Tedavi süresi, omfaloselin tipine ve bebeğin durumuna göre değişkenlik gösterir. Ameliyat işlemi genellikle 1-3 saat sürmektedir. Hastanede kalış süresi ise bebeğin kilosuna ve sağlık durumuna bağlı olarak 3 ile 15 gün arasında değişebilmektedir.
Tedavi sürecini etkileyen faktörler:
- Omfaloselin boyutu ve içeriği
- Ek anomalilerin varlığı
- Bebeğin genel sağlık durumu
- Akciğer fonksiyonları
Omfalosel Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Tedavi edilmeyen omfalosel vakalarında ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Karın dışına çıkan defekti örten kese zamanla sertleşir ve kabuklanır, bebeğin karnının üzerinde top gibi bir kitle oluşur.
Tedavi edilmeyen vakalarında; enfeksiyon gelişimi, beslenme sorunları, organ hasarı riski, gelişim geriliği ve yaşamsal tehlike görülebilir.
Omfalosel Ameliyatı Riskli Midir?
Ameliyatın riski, omfaloselin boyutuna ve bebeğin genel durumuna göre değişir. Minör omfalosel vakalarında, doğumdan kısa süre sonra tek seanslı cerrahi ile defekt kapatılabilir.
Majör omfalosel vakalarında ise durum daha karmaşıktır. Karaciğer ve iç organların dışarıda olması durumunda, tek seferde karın içine yerleştirme mümkün olmayabilir. Bu durumda:
- Aşamalı cerrahi onarım gerekebilir
- Greft yama kullanılabilir
- Yoğun bakım desteği gerekebilir
Ameliyat sonrası süreçte bebekler, olası komplikasyonlar açısından yakından izlenir. Özellikle beslenme güçlükleri, bağırsak tıkanıklığı ve gastroözofageal reflü gibi durumlar dikkatle takip edilir.
10 Şubat 2025 tarihinde Hüma Hastanesi tarafından düzenlendi.