İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) Nedir, Nedenleri ve Risk Faktörleri
Huzursuz bağırsak sendromu olarak da bilinen irritabl bağırsak sendromu, bağırsaklarda meydana gelen kronik bir sağlık sorunudur. Neden olduğu karın ağrısı ve şişlik gibi etkilerle kişiye rahatsızlıklar yaşatabilir.
Kadınlarda erkeklere oranla 2 kat daha fazla gözlemlenen irritabl bağırsak sendromu, kanser riskini artırıp artırmadığı ve uzun vadeli sağlık üzerindeki etkileri gibi soruları da beraberinde getirir.
Peki, huzursuz bağırsak sendromu olarak da adlandırılan bu hastalığın ortaya çıkma nedenleri nelerdir? Tanı ve tedavi sürecinde ne gibi yöntemler uygulanır?
İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) Nedir?
İrritabl bağırsak sendromu, sindirim sisteminin ağızdan anüse kadar uzanan bir geçiş yolu görevi gören gastrointestinal sistemde meydana gelen kronik bir sindirim sistemi hastalığıdır. Sindirim sisteminin mevcut işleyişini bozan bu hastalık belirli etkilerle kendini gösterebilir.
Başlıca belirtileri arasında karın krampları, kabızlık ve şişkinlik gibi semptomlar bulunur. Kişinin yaşam kalitesini sosyal yaşamını ve çoğu zaman iş performansını da etkileyen bir hastalıktır.
Neden olduğu etkilere ve şiddetine göre sınıflandırılan bu hastalığın sınıflandırma süreci bağırsakta meydana gelen hareketlenmelere göre değerlendirilir. Uygulanacak ilaç tedavisi hangi türe ait belirtiler gözlemleniyorsa ona göre tercih edilir.
İrritabl bağırsak sendromunun türleri şu şekilde sınıflandırılır:
Kabızlı IBS(IBS-C)
Dışkılama sıklığında azalma ve dışkının sert ve kuru olması ile ilişkilidir. Bu türde, bağırsak hareketleri genellikle zor ve ağrılıdır. Kabızlık, bağırsaklarda aşırı su emilimi nedeniyle dışkının sertleşmesine yol açar. Kabızlı IBS’de, karın ağrısı ve rahatsızlık hissi sıkça görülür.
İshalli IBS (IBS-D)
Sık ve sulu dışkılama ile karakterizedir. Bu türde, bağırsak hareketleri genellikle ani ve acil olabilir, bu da kişinin günlük yaşamını olumsuz etkiler. İshalli IBS’de, karın ağrısı ve rahatsızlık hissi ishal atakları ile birlikte görülür.
Karışık Tür (IBS-M)
Hem kabızlık hem de ishal dönemlerini içeren bir türdür. Bu tipte, kişiler dönüşümlü olarak kabızlık ve ishal yaşayabilir. IBS-M’de belirtiler, bağırsak hareketlerindeki değişikliklerle birlikte karın ağrısı ve rahatsızlık hissi de içerir.
Belirlenemeyen Tür (IBS-U)
Dışkılama alışkanlıklarının net bir şekilde belirlenemediği bir türdür. Bu tipte, belirtiler diğer IBS türlerine göre daha belirsiz ve değişkendir. IBS-U’de, karın ağrısı ve rahatsızlık hissi gibi genel IBS belirtileri görülebilir, ancak dışkılama alışkanlıkları belirli bir düzen izlemez.
İrritabl bağırsak sendromu probleminin ortaya çıkma nedenleri kesin olarak bilinmemekle birlikte, çevresel etkenlerden genetik faktörlere kadar pek çok etkenin bu duruma katkıda sağlayabileceği düşünülür.
İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) Nedenleri
İrritabl bağırsak sendromu (IBS), karmaşık ve çok faktörlü bir hastalıktır. Oluşum nedenleri tam olarak anlaşılmamakla birlikte, belirli faktörlerin bu durumun gelişmesine katkıda bulunabileceği düşünülür.
Bu faktörler arasında aileden gelen genetik aktarım olduğu gibi belirli gıda duyarlılıklarından veya çevresel faktörlerden de söz edilebilir.
İrritabl bağırsak sendromunun oluşmasına olanak sağlayan nedenler şu şekilde sıralanabilir:
Genetik Faktörler
Ailede IBS öyküsü bulunan kişilerde genetik yatkınlık rol oynayabilir. Genetik aktarım, bu hastalığa eğilimli olmayı artırabilir.
Bağırsak Motilitesi
Anormal bağırsak kasılmaları, bağırsak hareketlerini etkileyerek ishal veya kabızlık gibi semptomlara neden olabilir.
Sinir Sistemi Anormallikleri
Bağırsak ve beyin arasındaki sinir bağlantılarındaki bozukluklar, bağırsakların işlevini etkileyebilir ve karın ağrısı, rahatsızlık ve dışkılama sorunlarına yol açabilir.
Bağırsak Mikrobiyomu
Bağırsaklardaki bakteri dengesizlikleri, IBS semptomlarını tetikleyebilir. Yararlı ve zararlı bakteriler arasındaki dengesizlik, sindirim sorunlarına yol açabilir.
Enfeksiyonlar
Geçirilmiş bağırsak enfeksiyonları, IBS gelişme riskini artırabilir. Bu enfeksiyonlar bağırsakların normal işleyişini bozabilir.
Gıda Duyarlılıkları ve İntoleranslar
Belirli gıdalara karşı hassasiyet, IBS semptomlarını tetikleyebilir. Özellikle yağlı yiyecekler, süt ürünleri, alkol ve gazlı içecekler bu duruma katkıda bulunabilir.
FODMAPs (Fermente olabilen oligosakkaritler, disakkaritler, monosakkaritler ve polioller) gibi karbonhidratlar bazı kişilerde IBS semptomlarını artırabilir.
Stres ve Psikolojik Faktörler
Stres ve anksiyete, IBS semptomlarını kötüleştirebilir. Psikolojik faktörler bağırsakların işlevini doğrudan etkileyebilir.
Hormonal Değişiklikler
Özellikle kadınlarda hormonal değişiklikler, IBS semptomlarını etkileyebilir. Adet döngüsü sırasında semptomların kötüleşmesi yaygındır.
İlaç Kullanımı
Antibiyotikler, bazı antidepresanlar ve belirli ağrı kesiciler gibi ilaçlar IBS semptomlarını tetikleyebilir veya kötüleştirebilir.
İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) Belirtileri
İrritabl bağırsak sendromu belirtileri problemin türüne bağlı olarak değişkenlik gösterse de bazı standart belirtiler ile ilişkilendirilmiştir.
Bu belirtiler arasında;
- Karın ağrısı
- Aşırı gaz
- Şişkinlik
- Karın krampları
- Midede yanması
- İshal ve kabızlık
- Anksiyete ve depresyon
- Devamlı yorgunluk
- Kronik pelvik ağrı
- Uyku problemleri
- Baş ağrıları
- Göğüste meydana gelen ağrı
- Fibromiyalji gibi belirtiler bulunur.
Tüm bunların dışında sindirim sisteminde kalıcı değişikliklere ve daha da önemlisi kalın bağırsak kanserine işaret eden belirtiler de bulunmaktadır.
Bu belirtileri gözlemlediğiniz takdirde detaylı bir teşhis ve tedavi süreci için mutlaka uzman yardımına başvurulması gerekir:
- Geçmeyen ishal
- Devamlı kusma durumu
- Hızlı kilo kaybı
- Kalın bağırsağı anüse bağlayan son kısım olan rektumda kanama
- Demir eksikliği anemisi
- Yutma zorluğu
- Gaz çıkarma veya dışkılama ile geçmeyen karın ağrısı
İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) Tanı Yöntemleri
İrritabl bağırsak sendromu (IBS) tanısı genellikle semptomlar ve tıbbi geçmiş temel alınarak belirlenir. Tanı ve teşhis sürecinde, uzmanlar hastanın karın ağrısı, şişkinlik, ishal ve kabızlık gibi semptomlarını değerlendirir.
Fiziksel muayene ve ayrıntılı bir sağlık öyküsü alınması sonucunda, diğer sindirim sistemi problemlerini belirlemek için belirli testler uygulanabilir. Bu testler arasında kan testleri, dışkı analizleri ve gerektiğinde kolonoskopi gibi endoskopik işlemler bulunur.
Söz konusu bu testler irritabl bağırsak sendromuyla benzer semptomlara yol açan hastalıkların ayırt edilmesine yardımcı olur.
İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) Tedavi Yöntemleri
İrritabl bağırsak sendromunun tedavi süreci, semptomları hafifletmeye yönelik kişiselleştirilmiş bir tedavi planları ve yaklaşımlardan oluşur.
Tedavi süreci genellikle diyet değişiklikleri, yaşam tarzı düzenlemeleri ve ilaç kullanımını içerir. Diyet değişiklikleri arasında FODMAP içeren gıdalardan kaçınmak veya belirli besinlerin azaltılması yer alır.
Yaşam tarzı değişiklikleri ise stres yönetimi teknikleri ve düzenli egzersiz gibi önlemleri kapsar. İlaç tedavisi ise ishal, kabızlık veya karın ağrısını hafifletmeye yönelik reçeteli ilaçlar ve probiyotikler gibi ek tedavileri içerebilir. Her hasta için tedavi planı kişiselleştirilir ve semptomların türüne ve şiddetine göre düzenlenir.
Sağlığınızla ilgili merak ettiğiniz her konuda Hüma Hastanesi uzmanlarımız sizin için burada! Uzman sağlık ekibimiz, doğru bilgi ve rehberlik sunarak size en iyi şekilde yardımcı olmaktan mutluluk duyar. Soru ve endişelerinizi paylaşmak, randevu almak veya detaylı bilgi almak için hemen bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Sağlıklı günler dileriz!
2 Eylül 2024 tarihinde Hüma Hastanesi tarafından düzenlendi.