D Vitamini Eksikliği Nedir?
Sağlıklı kemikler oluşturmak ve kemik sağlığını korumak için D vitamini eksikliğini gidermek çok mühimdir. Bunun esas nedeni, kemiğin birincil bileşeni olan kalsiyumun ancak D vitamini varlığında vücut tarafından emilmesidir. Güneş ışınlarının, ciltteki bir kimyasalı aktif bir vitamin (kalsiferol) formuna dönüştürmesiyle vücutta D vitamini üretilir.
D vitamini eksikliği, vücutta yetersiz D vitamini seviyelerinin bulunduğu bir durumdur. D vitamini, kemik sağlığı, bağışıklık sistemi işlevi ve diğer vücut süreçleri için önemlidir. Bu eksiklik, vücudun vitamin üretimini veya emilimini etkileyen faktörler, yetersiz güneş ışığı maruziyeti veya yetersiz beslenme nedeniyle ortaya çıkabilir. D vitamini eksikliği, vücudun tüm sistemlerini etkilemekte ve pek çok hastalığa davetiye çıkarmaktadır. Günümüzün yaşam koşulları, kapalı ortamlarda çalışmak, açık havada az zaman geçirmek, yetersiz beslenme D vitamini eksikliğini artırmaktadır. Vitamini eksikliği, her yaş grubunu etkileyen ve önemli sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına sebep olan bir etkendir.
D Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
D vitamini eksikliği belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve eksikliğin şiddetine bağlı olarak farklılık gösterebilir. İşte D vitamini eksikliği belirtilerinden bazıları:
Raşitizm, D vitamini eksikliğinden dolayı kemiklerin yumuşaması ve zayıflaması anlamına gelir. Bu hastalık, bacaklarda eğrilik, el ve ayak bileklerinde kalınlaşma, büyüme geriliği, göğüs kemiği deformiteleri gibi kemik yapısında kalıcı bozukluklara neden olabilmektedir.
D vitamini eksikliği, genellikle kemik ağrısı ve kas ağrılarına yol açabilir. Bu ağrılar sıklıkla sırt, bel ve bacaklarda hissedilir.
Eksiklik, kas güçsüzlüğüne neden olabilir ve kişinin fiziksel aktivitelerde zorlanmasına yol açabilir.
Kemiklerin zayıflamasına ve kırılgan hale gelmesine neden olabilir. Bu durum osteoporoz riskini artırır.
Bağışıklık sisteminin düzgün çalışması için önemlidir. Eksiklik, sık enfeksiyonlara ve bağışıklık sistemi sorunlarına yol açabilir.
Bazı çalışmalar, D vitamini eksikliğinin depresyon, anksiyete ve diğer zihinsel sağlık sorunları ile ilişkilendirilebileceğini göstermektedir.
Eksiklik, genel yorgunluk hissine neden olabilir ve kişinin enerji seviyelerini düşürebilir.
Bazı araştırmalar, D vitamini eksikliğinin kilo artışı ile bağlantılı olabileceğini göstermektedir.
D vitamini eksikliği baş ağrısı riskini artırabilir.
Cilt sorunlarına, özellikle sedef hastalığı gibi durumlara yol açabilir.
D Vitamini Eksikliği Nedenleri Nelerdir?
Vücudumuz, D vitamini üretmek için güneş ışığına ihtiyaç duyar. Cildiniz güneş ışığına maruz kalmadığında, D vitamini üretimi azalır. Bu durum özellikle kış aylarında ve güneş ışığının az olduğu bölgelerde yaygın olabilir.
Koyu cilt tonuna sahip kişiler, güneş ışığını daha az etkili bir şekilde kullanır ve D vitamini üretimi daha zor olabilir.
Yaş ilerledikçe cilt, D vitamini üretimini azaltabilir. Ayrıca yaşlı kişilerin vücutları D vitaminiyi daha az etkili bir şekilde kullanabilir.
Kapalı giyinmek veya vücudu güneş ışığına maruz bırakmamak, D vitamini üretimini kısıtlayabilir.
Yüksek faktörlü güneş koruyucu kullanımı, cildin güneş ışığından D vitamini üretmesini engelleyebilir.
Bazı bağırsak sorunları, D vitamini emilimini engelleyebilir. Bu sorunlar arasında Crohn hastalığı, çölyak hastalığı ve sadece ince bağırsak sorunları yer alır.
D vitamini eksikliği, yetersiz D vitamini alımı ile de ilişkilendirilebilir. Özellikle D vitamini zengini gıdaları yeterince tüketmeyen ve dengesiz beslenen kişiler risk altındadır.
D vitamini, yağ dokusuna depo edilebilir. Bu nedenle, obez kişilerde D vitamini kan dolaşımına salınma oranı daha düşük olabilir.
D Vitamini Kaynakları Nelerdir?
Güneş ışığı D vitamini üretimi için en etkili kaynaktır. Cilt, güneş ışığına maruz kaldığında, vücut D vitamini üretmeye başlar. Özellikle güneş ışığının ultraviyole B (UVB) ışınları D vitamini üretimi için gereklidir Bu sebeple, her gün, yüzler ve kollar açık, güneşin geliş açısına bağlı olarak (en ideal saatler: 11.00-15.00) 20 ila 30 dakika güneşlenme sayesinde yeterli oranda D vitamini üretilebilir.
- Bazı yiyecekler doğal olarak D vitamini içerir veya D vitamini ile takviye edilir. İşte bazı D vitamini zengin gıdalar:
- Yağlı balıklar (örneğin somon, uskumru, sardalya)
- Karaciğer
- Yumurta sarısı
- Süt ve süt ürünleri (D vitamini takviyeli)
- Tereyağı (D vitamini takviyeli)
- Mantar (özellikle güneş ışığına maruz bırakılmış mantarlar)
Günlük D vitamini ihtiyacını sadece besinler ile sağlamak mümkün değildir. Çünkü besinlerle günlük ihtiyacın yalnızca %20’si karşılanmaktadır. Bu yüzden güneş ışığından yararlanamayan bireyler büyük risk altındadır. Bu yüzden hekimle bu bilgilerin paylaşılıp, gerekli görüldüğü takdirde de D vitamini takviyesi verilmesi gereklidir. Doktorun tavsiyesiyle alınmalıdır, çünkü aşırı D vitamini alımı da sorunlara neden olabilir.
Bazı gıdalar D vitamini ile takviye edilir. Bu ürünlerin etiketlerini kontrol ederek D vitamini takviyeli süt, tahıl ve diğer ürünleri seçebilirsiniz.
İdeal D Vitamini Seviyesi Nedir?
Düzenli güneş ışığına maruz kalmayan çoğu insan, D vitamini emmede sıkıntı yaşar. Bu yüzden D vitamini içeren multivitaminlerle beraber kemik sağlığını desteklemek faydalı olacaktır.
Önerilen günlük D vitamini ise;
- 12 aya kadar çocuklar için 400 IU
- 1-70 yaş arası 600 IU
- 70 yaşın üzerindeki kişiler için 800 IU seviyelerinde seyretmektedir.
- Fakat yaşlılar D vitamini eksikliği riski altındadır. Çünkü güneşte zaman geçirme olasılıkları düşüktür, ciltlerinde güneş ışığını D vitaminine çeviren daha az sayıda reseptör bulunur, besinlerden yeterli D vitamini alamayabilirler ve emiliminde sorun çıkabilir.
D Vitamini Eksikliğinde Hastalık Oluşabilecek Risk Grupları Hangileridir?
- Açık tenliler
- Yaşlılar
- Diyabet hastaları
- Kapalı ortamlarda çalışanlar ve kapalı giyinenler
- Yüksek faktörlü güneş koruyucu kullananlar
- Böbrek ve karaciğer hastalıkları olanlar
- Beslenme bozukluğu olanlar
- Mide ameliyatı olanlar
- Gebelik ve emzirme döneminde olanlar
- Epilepsi ilacı kullanan kişiler
- Kortizon kullananlar
- Çölyak hastalığı olanlar
D vitamini eksikliği tedavi yöntemlerini ele almadan önce vitamin eksikliğinin yol açabileceği sorunları öğrenmek için Uz. Dr. Selahattin Erdem’in anlatımıyla, “D Vitamini Eksikliği Nelere Yol Açar” videomuzu izleyebilirsiniz.
D Vitamini Eksikliği Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
D vitamini eksikliği tedavisi, eksikliğin şiddetine ve nedenine bağlı olarak değişebilir.
D vitamini eksikliği teşhis edildiğinde, genellikle doktorlar D vitamini takviyeleri önerirler. Bu takviyeler çeşitli dozajlarda mevcuttur ve doktorunuz, hangi dozun sizin için uygun olduğunu belirler. Takviyeler, D vitamini eksikliğini hızla düzeltebilir.
Eğer D vitamini eksikliğinin ana nedeni yetersiz güneş ışığı maruziyeti ise, günlük olarak yaklaşık 10-30 dakika boyunca cildinizi güneşe çıkarmak D vitamini üretimini artırabilir. Ancak, bu süreyi aşırıya kaçırmamak önemlidir çünkü aşırı güneş ışığı cilt kanseri riskini artırabilir.
D vitamini zengini yiyecekleri tüketmek de eksikliği hafifletmeye yardımcı olabilir. Yağlı balıklar, karaciğer, yumurta sarısı ve D vitamini takviyeli süt gibi gıdaları diyetinize eklemek önemlidir.
D vitamini eksikliği tedavisinde doktorun önerilerine uymak çok önemlidir. D vitamini takviyeleri alırken veya güneş ışığına maruz kalırken doktorun tavsiyelerini takip etmek eksikliğin düzeltilmesine yardımcı olur.
Tedavi süreci sırasında düzenli kan testleri, D vitamini seviyelerinizi izlemek için önemlidir. Bu, tedaviye yanıtınızı değerlendirmenize ve dozajın gerektiğinde ayarlanmasına yardımcı olur.
D vitamini eksikliği ciddi bir sağlık sorunu olabilir ve kemik erimesi gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle, eksiklik belirtileri yaşıyorsanız veya risk altındaysanız, bir sağlık profesyoneli ile görüşmek ve gerekirse uygun tedaviyi başlatmak önemlidir. D vitamini eksikliğinin tedavisi genellikle etkili bir şekilde eksikliği düzeltebilir ve vücutta D vitamini seviyelerini normale döndürebilir.
Vitamin eksikliğiniz olduğunu düşünüyorsanız, Uzm. Dr. Selahattin Erdem‘e soru sorabilir, online randevu alabilirsiniz.
3 Ocak 2024 tarihinde Hüma Hastanesi tarafından düzenlendi.