B12 Vitamini Nedir?
B12 vitamini suda çözünebilen, DNA sentezinde, yağ asitleri ve amino asitlerin vücut içinde kullanımında oynadığı rol sayesinde vücut içerisindeki hemen her hücrenin ihtiyaç duyduğu bir B vitamini türüdür. B12 vitamini genel anlamda hayvan etinde bulunan bir vitamin çeşididir. Vücudun kırmızı kan hücresi oluşumunda, sinir hücrelerinin sağlıklı kalmasında, hücre metabolizmasında ve hücrelerin genetik materyali olan DNA moleküllerinin yapılmasında rolü olan b vitamini türüdür. Kobalamin, B12 vitamininin bir diğer adıdır. B12 vitamini, en büyük ve yapısal olarak en karmaşık vitamindir.Ancak, B vitamini vücutta depolanamaz. Vücut ihtiyacı kadar B vitaminini besinlerden alır ve fazlası vücuttan uzaklaştırılır. Bu nedenle, dışarıdan B12 vitamini takviyesi almak oldukça önemlidir.
B12 Vitamininin Faydaları Nelerdir?
Vitamin B12’nin sağlık üzerinde bir dizi önemli faydası vardır. İşte B12 vitamininin ana faydaları:
B12 vitamini, kemik iliğinde kırmızı kan hücrelerinin üretimine yardımcı olur. Kırmızı kan hücreleri vücuda oksijen taşırlar ve anemi riskini azaltır.
B12 vitamini, sinir sistemi sağlığını korumak için gereklidir. Sinir hücrelerinin miyelin kılıfının oluşumunda önemli bir rol oynar. B12 vitamini eksikliği, sinir hasarı ve nörolojik sorunlara yol açabilir.
B12 vitamini, bilişsel işlevleri destekler ve hafıza ile konsantrasyonu artırabilir. B12 eksikliği, bilişsel işlevlerin bozulmasına neden olabilir.
B12 vitamini, homosistein seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir. Yüksek homosistein seviyeleri, kalp hastalığı riskini artırabilir. B12 vitamini alımı, kalp sağlığını korumada önemli olabilir.
B12 vitamini, kemik sağlığını destekleyebilir. Kemiklerin sağlıklı olması için B12 vitamini, kalsiyum ve diğer minerallerle birlikte çalışır.
B12 vitamini, cilt sağlığını destekler ve cilt sorunlarının giderilmesine yardımcı olabilir.
B12 vitamini, saç ve tırnakların sağlıklı büyümesini destekler.
B12 vitamini eksikliği, depresyon ve anksiyete gibi ruhsal sağlık sorunlarına katkıda bulunabilir. B12 vitamini takviyeleri, ruhsal sağlığı olumlu yönde etkileyebilir.
Yapılan araştırmalar sonucunda 14 yaş üzerindeki bireylerin günde 2, 4 mikrogram (mcg) B12 vitamini tüketmeleri tavsiye edilmektedir. Hamile kadınlarda bu miktar 2.6 mikrogram iken anne sütü ile bebek emziren kadınlarda bu miktar 2.8 mikrograma çıkmaktadır. Aşırı B12 vitamini alımı toksik veya zararlı nitelikler göstermemiştir. Bununla birlikte vitamin takviyesi almaya başlamadan önce her zaman doktora başvurulmalıdır.
B12 Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Vücut içerisinde B12 vitamini seviyesi çok azaldığında ortaya çıkan duruma B12 eksikliği denilir. Bu durum geri döndürülemez nörolojik sorunlara yol açabilir. İnsan vücudu dört yıl yeterli olacak kadar B12 vitaminini depolayabilir ve fazla, istenmeyen kısmını idrar ile dışarı atar. B12 vitamini eksikliğine neden olan faktörler arasında B12 vitamini içeren besinlerin yeterli miktarda tüketilmemesi, bazı durumlarda bol miktarda tüketilmesine rağmen bağırsakta yeterli derecede emilememesi ve bazı ilaçların uzun süreli kullanımı bulunur. B12 eksikliğinde yeterli kırmızı kan hücresi üretilemeyeceği için vücut yeterince oksijen alamaz.
Yetersiz B12 vitamini de anemiye, yani kansızlığa neden olabilir. Aneminin en yaygın belirtileri arasında yorgunluk, nefes darlığı ve düzensiz kalp atışı bulunmaktadır. Anemi durumuna sahip bireyler dil ya da ağız ağrısı, beklenmedik kilo kaybı, soluk veya sararmış cilt, ishal ile adet sorunları ile karşılaşabilirler.
B12 vitamini eksikliği ciddi bir kalıcı sinir ve beyin hasarı riski taşır. B12 vitamini yetersiz olan bireylerde psikoz, mani ve bunama gibi durumların gelişme riski daha yüksektir.
B12 vitamini eksikliği olan bebeklerde yüz titremeleri, refleks problemleri, beslenme zorlukları, tahriş görülebilir. Eğer eksiklik tedavi edilmezse büyüme problemleri gibi olağandışı durumlar ortaya çıkabilir.
B12 vitamini eksikliği ayrıca vücudu enfeksiyonların etkilerine daha duyarlı hale getirir. B12 vitamini eksikliği anemisi ile folat eksikliği anemisi sıklıkla birlikte görülür ve ayırt edilmeleri zor olabilir.
B12 vitamini eksikliği ellerde veya ayaklarda karıncalanmaya neden olabilir. B12 eksikliğinde oluşan ‘Karıncalanma’ vitaminin sinir sisteminde çok önemli bir rol oynaması ve yokluğunun insanların sinir iletim problemleri veya sinir hasarı geliştirmesine neden olmasından kaynaklanır. Sinir sisteminde, B-12 vitamini miyelin adı verilen bir maddenin üretilmesine yardımcı olur. Miyelin, sinirleri koruyan ve hisleri iletmelerine yardımcı olan koruyucu bir kaplamadır. B12 vitamini eksikliği olan kişiler sinirlerini kaplayacak kadar miyelin üretmeyebilir. Bu kaplama olmadan da sinirler zarar görebilir.
B12 vitamini eksikliğinden kaynaklanan periferik sinir hasarı zamanla hareket sorunlarına yol açabilir. Ayaklarda ve uzuvlarda uyuşma, kişinin desteksiz yürümesini zorlaştırabilir. Ayrıca B12 eksikliği olan kişiler kas güçsüzlüğü ve azalmış refleksler de yaşayabilirler.
B12 vitamini ağız sağlığını da etkiler. B12 vitamini eksikliği, aşağıdaki ağız sorunlarına neden olabilir:
- Şiş, kırmızı bir dile neden olan glossit
- Ağız ülseri
- Ağızda yanma hissi
Bu semptomlar, B-12 vitamini eksikliğinin kırmızı kan hücresi üretiminde azalmaya neden olması ve bu durumun da dile daha az oksijen ulaşmasıyla sonuçlanması nedeniyle ortaya çıkar.
B12 vitamini eksikliğinden kaynaklı diğer belirtiler şunlardır:
- Yorgunluk ve enerji düşüklüğü
- Nefes darlığı
- Kalp çarpıntısı
- Unutkanlık gibi hafıza sorunları
- Cilt renginin solması ve üşüme
- Depresyon, sinir ve anksiyete gibi ruh hali değişikliği
- Odaklanma ve konsantre olmada güçlük
- Saç dökülmesi
- Kas zayıflaması
- İshal, kabızlık, mide bulantısı gibi gastrointestinal sorunlar
- İştahsızlık ve kilo kaybı
- Görme sorunları
Eğer kişide uzun süreli olarak unutkanlık, hafıza kaybı, konsantre olamama gibi problemler varsa mutlaka B12 vitamini açısından incelenmesi için doktora başvurulması önerilir.
B12 Vitamini Nelerde Bulunur?
B12 Vitaminini birçok besin kaynağından elde edebilirsiniz.
- Kırmızı et, tavuk gibi protein bakımından zengin gıdalar
- İstiridye, ton balığı, karides, alabalık, somon ve sardalya gibi deniz ürünleri
- Karaciğer ve böbrek gibi sakatatlar
- Yoğurt ve peynir gibi süt ürünleri
- Yumurta b12 vitamininin doğal yoldan alınabileceği besinlerdir.
B12 vitamini hayvansal gıdalarda süt ve süt ürünlerinde oldukça fazla olmasıyla birlikte mayalı soya ürünlerinde de bulunur. Omega-3 kaynağı kuruyemişler sebze ve meyve grupları ise B12 vitamini içermez.
B12 Vitamini Eksikliği Tedavisi Nasıldır?
B12 vitamini eksikliği tedavisi, doktorunuz tarafından belirlenen bir tedavi planına dayanır. Eksikliğin şiddetine ve nedenine bağlı olarak değişebilir.
B12 vitamini eksikliği durumunda en yaygın tedavi yöntemi B12 vitamini takviyeleridir. Bu takviyeler ağızdan alınabileceği gibi, bazen intramüsküler (kas içi) enjeksiyonlar da gerekebilir. İntramüsküler enjeksiyonlar özellikle ciddi eksiklik durumlarında hızlı bir şekilde vitamini vücuda almanıza yardımcı olabilir.
B12 vitamini eksikliği, yetersiz bir diyetle ilişkilendirilirse, diyetin B12 açısından zengin gıdalarla düzeltilmesi önerilir. Bu, hayvansal ürünleri (et, süt, yumurta, vb.) daha fazla tüketmeyi içerebilir.
B12 eksikliğinin temel nedeni başka bir sağlık sorunu ise, örneğin pernisiyöz anemi veya sindirim sistemi hastalıkları, bu temel sorunun tedavi edilmesi önemlidir.
B12 vitamini eksikliği ile ilgili beslenme konularında daha fazla bilgi ve öneri almak için bir beslenme uzmanından yardım alabilirsiniz.
Tedaviye başlamadan önce bir doktora danışmak önemlidir, çünkü B12 vitamini eksikliği ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Eksiklik erken teşhis edildiğinde ve uygun şekilde tedavi edildiğinde, birçok semptom geri dönebilir ve sağlık durumu düzelebilir. Tedavi süreci düzenli olarak takip edilmelidir ve doktorunuzun önerilerine uymak önemlidir.
B12 vitamin eksikliği belirtilerinden şüpheliyorsanız, Hüma Hastanesi İç Hastalıkları (Dahiliye) Bölümümüzden randevu alabilir; uzman görüşüne başvurabilirsiniz.
2 Şubat 2024 tarihinde Hüma Hastanesi tarafından düzenlendi.