Anestezi Nedir? Türleri, Riskleri ve Komplikasyonları
Modern tıbbın sunduğu gelişmiş tekniklerin şüphesiz en önemli dallarından biri olan anestezi, bugün büyük veya küçük birçok operasyonun vazgeçilmezi haline gelmiştir.
Anestezi sayesinde, hastalar ameliyat sırasında yarı bilinçli veya bilinçsiz olabilmekte ve operasyon sürecini daha güvenli ve konforlu bir şekilde geçirebilmektedir.
Peki, anestezi nedir? Anestezinin türleri, riskleri ve süreç içerisinde barındırdığı komplikasyonlar nelerdir?
Anestezi Nedir ve Neden Kullanılır?
Anestezi uygulamaları, modern tıbbın temel taşlarından biridir, cerrahi veya tıbbi operasyonların gerçekleştirilmesinde kritik bir rol oynar. Bu operasyonlar sırasında hastaların ağrı veya acı hissetmemesi, rahatsızlık duymaması oldukça önemli olan bu yönteme, hem büyük hem de küçük ölçekli müdahalelerde başvurulabilir.
Tarihi ilk medeniyetlere kadar uzandığı bilinen bu yöntemin antik uygarlıklarda, çeşitli bitkisel ve kimyasal maddeler yardımıyla kullanıldığı ve ağrı yönetimi yapıldığı bilinen bir gerçektir.
Bugünkü bilinen anlamda modern anestezinin kullanımı ise 19. Yüzyılın başlarında yapılan çalışmalarla mümkün hale gelmiştir. Anestezi, günümüzde tıbbın önemli bir parçası olarak, çeşitli cerrahi ve tıbbi prosedürlerde hastaların konforunu ve güvenliğini sağlamak için kullanılır.
Tıp biliminin ilerlemesi anestezi uygulamaları üzerindeki çalışmaların gelişmesinde önemli rol oynamıştır. Yapılan anestezi çalışmalarının sonucunda farklı etkileri ve kullanım alanları bulunan türler ortaya çıkmıştır.
Anestezi türleri ve kullanım alanları şu şekilde sıralanabilir:
Anestezi Türleri ve Kullanım Alanları
- Genel Anestezi: Hastanın tamamen bilinçsiz olduğu ve tüm vücut fonksiyonlarının kontrol altına alındığı durumdur. Büyük cerrahi operasyonlar ve belirli tıbbi işlemler sırasında kullanılır.
- Bölgesel Anestezi: Belirli bir vücut bölgesinin uyuşturulması bölgesel anestezi uygulamalarının sonucunda gerçekleşir. Doğum ve alt ekstremite cerrahileri gibi işlemlerde kullanılan bu yöntemin Spinal ve epidural anestezi olmak üzere iki farklı türe ayrılır.
- Lokal Anestezi: Küçük bir bölgenin uyuşturulması lokal anestezi ile mümkün hale gelir. Hastanın bilincinin açık kaldığı bu yönteme küçük cerrahi işlemlere, diş tedavileri ve deri üzerindeki müdahaleler sırasında başvurulur.
- Epidural Anestezi: Omuriliğin etrafındaki epidural alana anestezik madde enjekte edilerek belden aşağısının uyuşturulmasını sağlar. Doğum, alt ekstremite cerrahileri ve bazı ağrı yönetimi uygulamalarında kullanılır.
- Spinal Anestezi: Omurilik sıvısına anestezik madde enjekte edilerek belden aşağısının uyuşturulmasını sağlar. Özellikle alt karın ve bacak cerrahileri gibi prosedürlerde tercih edilir.
Anestezi Uzmanının Rolü
Anestezi uzmanları, anestezi sürecini planlayan ve uygulayan doktorlardır. Cerrahi operasyonlar sırasında hastaların güvenlik ve konforundan sorumludur. Hastanın tıbbi öyküsünü değerlendirerek anestezi planını oluşturan bu uzmanlar, ameliyat sırasında anesteziyi uygular, vital bulguları devamlı olarak değerlendirir, ameliyat sonrasında ağrı yönetimini sağlar ve anestezi sırasında oluşabilecek komplikasyonlara müdahale eder.
Anestezi Öncesi Hazırlık ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Anestezi uygulamaları, operasyon sürecinin hem hasta hem de uygulayıcı doktorlar tarafından rahat geçirilmesini sağlayan önemli bir yöntemdir.
Anestetik ilaçların kullandığı anestezi süreçlerinin dikkatle yönetilmesi, uygulama öncesi ve sonrası eylemlerin iyi planlanması gerekir.
Anestezi öncesinde ve sonrasında dikkat edilmesi gereken başlıklar şu şekildedir:
Anestezi Öncesi Yapılması Gereken Testler
Alınan aile öyküsü sonrasında hastanın genel sağlık durumunu değerlendirmek için kan testleri, EKG, akciğer grafisi gibi tetkiklerin yapılması gerekir.
Ameliyat Öncesi Uyulması Gereken Kurallar
Hastaların ameliyat öncesi belli bir süre aç kalmaları (genellikle 6-8 saat), sigara ve alkol tüketiminden kaçınmaları istenir. Rutin kullanılan ilaçların hekimlere veya anestezi uzmanlarına danışarak kullanılması veya tolere edilebiliyorsa belirli bir süre kullanılmaması gerekebilir.
Anestezi Sırasında ve Sonrasında Yaşanabilecek Durumlar
Modern tıbbın vazgeçilmezlerinden biri olan anestezi işlemi, sağlıklı hastalara kontrollü bir şekilde uygulandığı takdirde minimum risk taşır. Belirli komplikasyonların açığa çıkabileceği bu süreç anestezi uzmanları tarafından titiz bir şekilde yönetilir.
Anestezi uygulamaları sırasında ortaya çıkabilecek komplikasyonlar ve yan etkiler şu şekildedir:
Anestezi Komplikasyonları ve Yan Etkileri
- Alerjik reaksiyonlar ortaya çıkabilir.
- Kan basıncında değişiklikler meydana gelebilir.
- Kalp ritim bozuklukları gözlemlenebilir.
- Mide bulantısı ve kusma olabilir.
- Geçici bilinç bulanıklığı veya konfüzyon yaşanabilir.
- Hastaların ameliyat sırasında bilinç kazandığı anestezi farkındalığı oluşabilir.
Bu komplikasyonların yanında bazı yan etkilere de sebep olduğu gözlemlenmiştir:
Anestezi Farkındalığı Nedir?
Anestezi farkındalığı, genel anestezi altında olan bir hastanın cerrahi operasyon sürecinde kısmen ya da tamamen bilinçli kazanması durumudur. Nadir görülen bir durum olan anestezi farkındalığında, hasta ağrı hissetmez, ancak çevresinde olup bitenleri duyabilir ve fark edebilir.
Özel Durumlarda Anestezi Kullanımı
Anestezi kullanımı cerrahi operasyonlarda bir gereklilik olsa da belirli özel durumlarda daha farklı ve daha dikkatli uygulanması gerekir.
Anestezi kullanımının farklılaştığı özel durumlar şu şekildedir:
Çocuklarda Anestezi
Anestezi uzmanları, çocukların yaşına, kilosuna ve genel sağlık durumuna göre doz ayarlaması yapar. Kaygı ve korkuları azaltmak için preoperatif sedasyon ve rahatlatıcı önlemler alınır.
Gebelikte Anestezi ve Sezaryen Doğum
Mecbur kalınmadığı sürece anne adaylarında genel anesteziye başvurulmaz. Kullanılması gerektiği takdirde ise annenin ve fetüsün güvenliğini sağlamak için dikkatli bir değerlendirme yapılır.
Sezaryen doğumlarda ise ilaçların plasentadan geçişi ve fetüs üzerindeki etkileri göz önünde bulundurularak genellikle spinal veya epidural anestezi tercih edilir.
Kronik Hastalıkları Olanlar İçin Anestezi
Diyabet, kalp hastalığı, böbrek yetmezliği gibi kronik hastalıklara sahip hastalarda, anestezi uygulamaları bireyselleştirilir ve özel önlemler alınarak gerçekleştirilir.
Anestezi ve Risk Yönetimi
Anestezi uygulamalarında testler gerçekleştirildiği ve değerlendirmeler dikkatle yapıldığında risk oranı minimum seviyededir. Fakat, sağlık alanında ihtimaller her ne kadar düşük de olsa en küçük ihtimaller bile göz ardı edilmez. Alınan önlemler ve risk yönetimi ile hastanın güvenliği artırılır.
Hastanın vital bulguları (kalp atışı, kan basıncı, solunum) sürekli izlenir. Ameliyat sonrasında oluşabilecek komplikasyonlarla başa çıkmak adına anestezi uzmanları hastanın iyileşme sürecini yakından takip eder.
Uygun ağrı yönetimi sağlanır ve gerektiğinde ek tedbirler alınır. Ayrıca, anestezi sonrası oluşabilecek yan etkiler ve komplikasyonlar için düzenli kontrol ve müdahale yapılır. Bu sayede, hastanın güvenliği ve konforu en üst düzeyde tutulur.
2 Eylül 2024 tarihinde Hüma Hastanesi tarafından düzenlendi.