Hidrosel ve Kordon Kisti: Belirtiler, Tanı Yöntemleri ve Tedavi Süreci
Yenidoğanlarda meydana gelen hidrosel ve kordon kisti problemleri tıbbi müdahale gerektiren önemli sağlık sorunlarıdır.
Bu durumlar, bebeklerin karın bölgesindeki sıvı birikintileri veya göbek kordonu etrafında oluşan şişlikler olarak kendini gösterebilir. Her iki durum da genellikle doğuştan gelir, ancak bazen ilerleyen dönemde fark edilebilir. Erken müdahale, komplikasyonları önlemek ve sağlıklı bir gelişimi sağlamak için kritik öneme sahiptir.
Hidrosel Nedir?
Yunanca “hydro” (su) ve “cele” (şişlik) kelimelerinden türetilen hidrosel, testisleri çevreleyen zarlar içinde normalden fazla sıvı birikmesi sonucu oluşan tıbbi bir durumdur. Halk arasında su fıtığı olarak da bilinen bu rahatsızlık, testis torbasında (skrotum) şişlik ile kendini gösterir.
Normalde testis ile zarlar arasında 0,5-1 mililitrelik bir sıvı bulunur ve bu sıvı organa gerekli kayganlığı sağlar. Bununla birlikte, hidrosel durumunda sıvı miktarı 200 mililitreye kadar yükselebilir. Bu artış, doku hacminde belirgin bir genişlemeye neden olur.
Özellikle yenidoğanlarda sık görülen hidrosel, anne karnındayken karın içi bölgede gelişen testis dokusunun, vücut dışındaki testis torbasına inişi sırasında ortaya çıkar. Ayrıca, bir yaşına kadar devam etmesi normal kabul edilir ve genellikle ağrı oluşturmaz.
Hidrosel, yetişkinlerde de görülebilmekle birlikte, bu durum genellikle yaralanma, enfeksiyon veya çeşitli iltihabi durumlar sonucunda ortaya çıkar. Testis ve çevresindeki dokularda meydana gelen enfeksiyonlar, fiziksel travmalar ve bazı durumlarda kanser gelişimi de hidrosele neden olabilir.
Kordon Kisti Nedir?
Kordon kisti, erkek bebeklerin anne karnındaki gelişimi sırasında ortaya çıkan özel bir durumdur. Testislerin karın içinden skrotuma (testis torbası) inişi sırasında, periton adı verilen karın zarının sürüklenmesiyle oluşur.
Bununla birlikte, kordon kisti oluşum sürecinde, karın bölgesinden testis torbasına uzanan periton kanalında bazı bölümler kapanır. Bu kapanma hem karın hem de testis kesesi tarafından gerçekleştiğinde, kasık bölgesinde iki taraflı kapalı bir kist meydana gelir. Tıp literatüründe “kord hidroseli” olarak da adlandırılan bu durum, kasık kanalında belirgin bir kitle şeklinde kendini gösterir.
Özellikle anne karnında, testisler ilk olarak böbreklerin üst kısmında gelişmeye başlar ve daha sonra karın içinde hareket ederek kasık kanalından geçer. Bu göç süreci sırasında, testisler beraberlerinde karın zarını da sürükler, bu da kordon kistinin oluşumuna zemin hazırlar.
Ayrıca, kordon kisti hidrosel ile benzer bir oluşum mekanizmasına sahip olmasına rağmen, tedavi yaklaşımları farklılık gösterir. Kordon kistinin kendiliğinden iyileşme olasılığı oldukça düşüktür ve genellikle cerrahi müdahale gerektirir. Bu durum, kasık kanalındaki yapılara basınç uygulayarak çeşitli komplikasyonlara yol açabilir.
Hidrosel ve Kordon Kisti Arasındaki Farklar
Testis çevresindeki sıvı birikimlerinin iki farklı türü olan hidrosel ve kordon kisti, oluşum mekanizmaları ve anatomik konumları açısından önemli farklılıklar gösterir.
Anatomik konum açısından, hidrosel testisi saran dış ve iç zarla sınırlı bir alanda görülürken, kordon kisti prosesus vajinalis inguinal kanalın iç delik ağzıyla torbalar arasında yer alır.
Kordon kisti oluşumu, karın zarının hem karın hem testis kesesi tarafından kapanıp, kasık bölgesinde iki taraflı kapalı kist oluşturmasıyla gerçekleşir. Bununla birlikte, kordon kisti kendiliğinden geçme eğilimi göstermezken, hidrosel vakalarının büyük çoğunluğu bir yaşına kadar spontan olarak düzelir.
Hidrosel vakaları genellikle ağrısız seyrederken, kordon kisti yapısının ağırlığı nedeniyle huzursuzluk hissine neden olabilir ve enfeksiyon riski taşır. Bu nedenle, kordon kisti tedavisinde cerrahi müdahale daha sık tercih edilir.
Hidrosel Belirtileri
Testis torbasında görülen hidrosel belirtileri genellikle ağrısız ve yumuşak şişlikler şeklinde ortaya çıkar. Bununla birlikte, hastalığın şiddeti ve altta yatan nedenlere bağlı olarak farklı semptomlar görülebilir.
Temel Belirtiler:
- Testis torbasında ağırlık hissi ve şişlik
- Testis bölgesinde ve kasıklarda ağrı
- Sabahları küçük olan, gün ilerledikçe büyüyen testis torbası
- Testise dokunulduğunda su dolu balon hissi
Fizyolojik hidrosellerde, testis torbasındaki şişlik dışında belirgin bir semptom görülmez. Özellikle sağ taraftaki hidroseller genellikle kasık fıtığı ile birlikte seyreder.
Hidrosel gelişimi sonucunda testisler baskı altında kalabilir ve acil müdahale gerektiren testis torsiyonu adı verilen durumlar ortaya çıkabilir.
Kordon Kisti Belirtileri
Kasık kanalında oluşan kordon kisti, kendine özgü belirtiler gösterir. Skrotumda meydana gelen şişlik yapısı, bu rahatsızlığın en belirgin göstergesidir. Bununla birlikte, kist yapılarının büyüme hızı değişkenlik gösterir.
Kordon kisti probleminin temel belirtileri şu şekildedir:
- Kasık kanalında elle hissedilebilen kitle
- Kist yapısının ağırlığına bağlı huzursuzluk
- Ultrasonografide zarla kaplı sıvı kesesi görüntüsü
- Enfeksiyon durumunda ağrı
Ayrıca, karın içi basınç arttığında, karın boşluğundaki sıvının açıklıktan geçerek kanal artığının son bölümünde toplanması söz konusudur . Abdominoskrotal hidrosel şeklinde gelişen vakalarda, kist yapısının büyük boyutlara ulaşması böbreğe baskı yaparak bebeğin üriner sisteminde genişlemelere neden olabilir.
Hidrosel Nedenleri
Testis torbasında sıvı birikimi olarak tanımlanan hidrosel, yaşa ve çeşitli faktörlere bağlı olarak farklı nedenlerle ortaya çıkabilir. Yenidoğanlarda görülen hidrosel vakaları, yaklaşık %6 oranında görülür ve genellikle genetik faktörlerden kaynaklanır.
Bununla birlikte, yetişkinlerde hidrosel gelişimi için risk faktörleri şunlardır:
- Testis ve çevresindeki enfeksiyonlar
- Fiziksel travma ve yaralanmalar
- Testis tümörleri
- Varikosel ameliyatları sonrası komplikasyonlar
- Radyoterapi uygulamaları
- Böbrek nakli (hastaların %70’inde görülür)
Kordon Kisti Nedenleri
Anne karnındaki gelişim sürecinde, erkek bebeklerin testisleri ilk olarak böbreklerin üst kısmında oluşmaya başlar. Bununla birlikte, testisler karın içinde göç ederek kasık kanalından geçer ve skrotum adı verilen torbalara iner.
Özellikle bu göç süreci sırasında, testisler beraberinde periton adı verilen karın zarını da sürükler. Bu karın zarı, her 10 erkek çocuğundan dokuzunda normal şekilde kapanır. Ancak bazı durumlarda, kasık kanalı çeşitli nedenlerle tam olarak kapanamaz ve bu durum kordon kistinin oluşumuna zemin hazırlar.
Karın içi basınç arttıkça, karın boşluğundaki sıvı açıklıktan geçerek kanal artığının son bölümünde toplanır. Bu süreçte, kanalda açık kalan karın zarı, hem karın hem testis kesesi tarafından kapanarak kasık bölgesinde iki taraflı kapalı kist oluşumuna neden olur.
Hidrosel Tedavi Yöntemleri
Hidrosel tedavisi, hastanın yaşı ve semptomların ciddiyetine göre farklı yaklaşımlar gerektirir. Doğum sonrası görülen hidrosel vakalarında, ilk bir yıl boyunca gözlem altında tutulma tercih edilir. Bununla birlikte, yetişkinlerde 6 ay içinde iyileşme görülmezse tedavi planlaması yapılır.
Hidrosel için başlıca tedavi seçenekleri şunlardır:
Cerrahi (Hidroselektomi)
Standart tedavi yöntemi olup, yaklaşık 30 dakika sürer. Lokal, genel veya spinal anestezi altında gerçekleştirilir. Ameliyat sırasında testislerin etrafındaki zarlar arasında biriken sıvı boşaltılır ve tekrar birikmesini önlemek için boşluk kapatılır.
İğne Aspirasyonu
Cerrahi müdahalenin riskli olduğu hastalarda tercih edilir. Testis torbasındaki sıvının iğne ile boşaltılması işlemidir. Özellikle sklerozan ajan enjeksiyonu ile birlikte uygulandığında başarı oranı %85-90’a ulaşır.
Skleroterapi
Sıvı aspire edildikten sonra, keseyi kapatmak için sklerozan madde enjekte edilir. Bu yöntem özellikle ileri yaştaki ve ameliyat olmak istemeyen hastalarda etkili ve güvenli bir seçenektir.
Özellikle komünikan hidrosellerde, karın boşluğu ile testis torbası birbirinden ayrılır ve fıtığı önlemeye yönelik kapatma malzemeleri yerleştirilir. Ayrıca, ameliyat sonrası bölgeye birkaç gün için drenaj tüpü yerleştirilmesi gerekebilir.
Tedavi planlaması, hastanın durumuna ve hastalığın oluşmasında etken olan faktörlere bağlı olarak şekillendirilir. Bununla birlikte, testis kanserinden şüphelenilen durumlarda aspirasyon yapılmaması önerilir.
Kordon Kisti Tedavi Seçenekleri
Kordon kisti tedavisinde cerrahi müdahale öncelikli seçenek olarak öne çıkar, çünkü kendiliğinden iyileşme olasılığı oldukça düşüktür. Bununla birlikte, bebeğin ameliyat için uygun olabilmesi adına ilk 6 ay beklenir.
Cerrahi müdahale, kasığın üstünde ve karın altında bulunan çizgiler üzerinden yaklaşık 1-2 cm’lik bir kesi ile başlar. Özellikle açık olan hidrosel kanalı bulunur ve etrafındaki dokular serbestleştirilir. Ardından, testise giden sperm kanalı ve damarların ön-yan tarafından eldiven parmağı şeklindeki fıtık kesesi kontrol edilir.
Ameliyat sırasında kasık kanalı, emilebilen dikişlerle bağlanarak kese çıkarılır. Ayrıca, kesenin içinde yerleşik organ varsa ve zarar görmemişse, üzerinden bağlandıktan sonra karın içine geri itilir. Bu işlem sonrasında kanal bağlanarak kasık ile karın içi sıvı akışı engellenir.
Cerrahi işlem yaklaşık 30-60 dakika sürer ve günübirlik olarak gerçekleştirilir. Çocuklar genellikle aynı gün taburcu edilir ve günlük aktivitelerine devam edebilirler. Şartlar uygunsa, sünnet işlemi de aynı ameliyat sırasında gerçekleştirilebilir.
Abdominoskrotal hidrosel ile birlikte seyreden kordon kisti vakalarında, karın içindeki hidrosel de cerrahi olarak çıkarılır ve batın ile kasık arasındaki ilişki kapatılır. Bu durumda erken müdahale önem taşır, çünkü büyük boyutlu kistler böbreğe baskı yaparak üriner sistemde genişlemelere neden olabilir.
23 Haziran 2025 tarihinde Hüma Hastanesi tarafından düzenlendi.