Nefrostomi Nedir? Nefrostomi İşlemi Nasıl Uygulanır? 

Böbreklerde idrar yollarında tıkanıklık yaşayan hastalar için nefrostomi, hayati önem taşıyan tıbbi bir müdahaledir. İdrar yollarında oluşan tıkanıklığı gidermek ve idrarın dışarı atılmasını sağlamak için uygulanan özel bir işlem olarak bilinir. Özellikle enfekte olmuş idrarın boşaltılması veya travma sonrası sızdıran üreterlerin bypass edilmesi gereken durumlarda tercih edilir.  

nefrostomi2

Nefrostomi Nedir? 

Perkütan nefrostomi, böbrek ile cilt arasında küçük bir açıklık oluşturularak idrarın doğrudan bir torbaya tahliye edilmesini sağlayan minimal invaziv bir tıbbi işlemdir. Bu işlem, üst bel bölgesinde ciltten böbrek içine küçük plastik bir tüp yerleştirilmesini kapsar. 

Radyoloji ünitesinde gerçekleştirilen bu prosedür, ultrason ve floroskopi kılavuzluğunda girişimsel radyoloji uzmanları tarafından uygulanır. Özellikle böbrek taşları, tümörler veya diğer idrar yolu tıkanıklıklarında tercih edilmektedir. 

İşlemin temel amacı, böbrekte oluşan ve mesaneye akamayan idrarı dışarı almak ve böbreğin zarar görmesini engellemektir. Bunun yanı sıra, idrar yolu tıkanıklıklarının giderilmesi, üriner diversiyon, üreter girişimine başlangıç ve tanısal amaçlı olarak da uygulanabilmektedir. 

Nefrostomi tüpü, böbreğe dışarıdan ulaşım sağlayarak çeşitli tedavi veya destek yöntemlerinin uygulanmasına olanak tanır. Ayrıca, idrar akışı engellendiğinde ortaya çıkan böbreklerdeki şişme, ağrı ve böbrek fonksiyonlarındaki bozulma gibi semptomların önlenmesinde önemli rol oynar. 

Nefrostomi Hangi Durumlarda Gereklidir? 

Üst üriner sistem tıkanıklıkları, organ kaybına yol açabilmeleri nedeniyle ürolojik tedavide önemli bir yer tutmaktadır. Nefrostomi işlemi, çeşitli tıbbi durumlarda hayat kurtarıcı bir müdahale olarak uygulanmaktadır. 

Temel uygulama nedenleri arasında şunlar bulunur: 

  • İdrar yollarında tam veya kısmi tıkanıklık durumları 
  • Böbrek taşları ve üreteral taşlar 
  • Kanser kaynaklı tıkanmalar 
  • Travma sonrası idrar kaçakları 
  • Enfekte olmuş idrarın boşaltılması gereken durumlar 
  • Cerrahi sonrası komplikasyonlar 

Özellikle malign durumlarda, nefrostomi kalıcı bir çözüm olarak uygulanabilmektedir. Mesane kanseri vakalarında, tümörün her iki üreter orifisini de etkilediği durumlarda komplet anüri tablosu ortaya çıkabilmektedir.  

Ayrıca, idrar akışı engellendiğinde ortaya çıkan semptomlar şunları içermektedir: 

  • Böbreklerde şişme ve ağrı 
  • Böbrek fonksiyonlarında bozulma 
  • Karın ağrısı 
  • Bulantı ve kusma 

Nefrostomi tüpü yerleştirilmesi, taş çıkarma operasyonlarının bir parçası olarak da uygulanabilmektedir. İdrarın böbreklerden mesaneye atılmasını sağlayan üreterlerin tıkanması durumunda, böbreklerde oluşan basıncın azaltılması için bu işlem tercih edilmektedir. 

nefrostomi3

Nefrostomi İşlemi Nasıl Uygulanır? 

Nefrostomi işlemi, görüntüleme teknolojileri rehberliğinde gerçekleştirilen hassas bir tıbbi müdahaledir. İşlem öncesinde, hastanın en az 8 saat aç kalması ve kan pıhtılaşma testlerinin yapılması gerekmektedir. 

İşlem Hazırlığı ve Anestezi 

Öncelikle hasta yüzüstü pozisyonda yatırılır ve giriş bölgesi mikropsuz örtülerle kapatılır. Ardından, lokal anestezi uygulanır ve bazı durumlarda hastanın rahatı için sedasyon da verilebilir. 

İşlem Aşamaları 

Girişimsel radyolog, ultrason rehberliğinde ince bir iğneyi böbreğe kadar ilerletir. Bunun yanı sıra, X-ışını (floroskopi) yardımıyla iğnenin içinden bir tel böbreğe veya böbrekten geçerek üreter ve mesaneye kadar gönderilir. Tüp, bu telin yardımıyla son pozisyonuna yerleştirilir. 

Kateterin iç ucu böbrek içinde bir ilmek oluştururken, dış ucu vücut dışına çıkarak toplayıcı bir torbaya bağlanır. Ayrıca, bazı durumlarda üreter stenti yerleştirilirse, toplayıcı torbaya ihtiyaç duyulmayabilir. 

İşlem Süresi ve Takip 

Tüm prosedür genellikle bir saatten daha kısa sürmektedir. İşlem sonrasında hasta, belirli bir süre yatak istirahatine alınır ve yakından takip edilir. 

Nefrostomi Sonrası Bakım ve Dikkat Edilmesi Gerekenler 

Nefrostomi işlemi sonrasında hastanın iyileşme süreci ve bakımı, tedavinin başarısı için kritik önem taşımaktadır. Öncelikle hasta, işlem sonrasında en az 6 saat yatak istirahatı yapmalıdır. 

İşlem sonrası dönemde ağrı genellikle kontrol altına alınır ve hastaya ağrı yönetimiyle ilgili özel talimatlar verilir. Bununla birlikte, hasta yavaş yavaş sıvı alımına ve hafif yiyeceklere başlayabilir.

Günlük Bakım ve Takip Gereksinimleri: 

  • İdrar drenajının miktarı ve görünümü düzenli olarak kontrol edilmelidir 
  • Tüp çevresi ve dikiş bölgesi kanama, kızarıklık ve şişlik açısından gözlemlenmelidir 
  • Pansuman her gün değiştirilmelidir 
  • İdrar torbası 24 saatte bir yenilenmelidir 

Özellikle dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta, drenaj torbasının böbrek seviyesinin altında tutulması ve yere temas etmemesidir. Ayrıca, tüpün bükülmemesi ve çıkmaması için uygun şekilde sabitlenmesi gerekmektedir. 

Hastalar eve çıktıktan sonra bol su tüketmelidir. İlk günlerde çok ufak kırıntı boyutundaki taşların idrar yolundan düşmeye devam etmesi ve bu sırada hafif acı ve tıkanma hissi yaşanması normaldir. 

Nefrostomi tüpü veya stent, iyileşme sürecinin belirli bir aşamasında doktor tarafından çıkarılabilir. Hastalar genellikle işlemden yaklaşık 10 gün sonra normal yaşamlarına dönebilmektedir. Bu süreçte ağır kaldırma, uzun yolculuklar ve fiziksel antrenmanlardan kaçınılmalıdır. 

Nefrostomi ile Yaşam: Günlük Hayatta Nelere Dikkat Edilmeli? 

Nefrostomi tüpü ile yaşamaya alışmak, günlük rutinlerde bazı değişiklikler gerektirir. Kişisel bakım ve hijyen, bu süreçte en önemli konuların başında gelmektedir. Özellikle tüp çevresinin temizliği, enfeksiyon riskini azaltmak için her gün yumuşak bir bez veya gazlı bez ile ılık su kullanılarak yapılmalıdır. 

Temizlik ve Bakım 

Drenaj torbası bakımı günlük yaşamın önemli bir parçasıdır. Torbanın günde en az iki kez boşaltılması ve kontrol edilmesi gerekmektedir. Bunun yanı sıra, torbanın tıkanıklık veya sızıntı açısından düzenli kontrolü önem taşır. 

Fiziksel Aktivite 

Fiziksel aktiviteler konusunda dikkatli olunmalıdır. İlk bir aylık dönemde ağır egzersiz ve yük taşımaktan kaçınılması önerilmektedir. Ayrıca, tüpün yerinden çıkmaması için ani hareketlerden uzak durulmalıdır. 

Kıyafet Seçimi 

Kıyafet seçimi, nefrostomi tüpü ile yaşamda önemli bir rol oynar. Tüp bölgesine sürtünmeyen ve rahatsızlık vermeyen bol giysiler tercih edilmelidir. Özellikle drenaj torbasının rahatça yerleştirilebileceği kıyafetler seçilmelidir. 

Uyku Pozisyonu 

Uyku pozisyonu da özel dikkat gerektiren konulardan biridir. Kateter üzerine baskı uygulamayacak şekilde uygun pozisyon seçilmelidir. Bunun için yastık desteği kullanılabilir. 

İş ve sosyal yaşama dönüş sürecinde bazı düzenlemeler gerekebilir. Nefrostomi kateterinin 3-4 haftada bir değiştirilmesi gerektiğinden, kontrol randevularının planlanması önemlidir. Enfeksiyon riskini azaltmak için ziyaretçi kabulünde de dikkatli olunmalıdır. 

Acil Durumlarda Dikkat Edilecek Belirtiler:

  • Ateş yükselmesi 
  • Tüp çevresinde kızarıklık veya şişlik 
  • İdrar renginde değişiklik 
  • Tüpten gelen drenajda pus 
  • Şiddetli ağrı 

Psikolojik destek de bu süreçte önemli bir faktördür. Nefrostomi tüpüne alışma süreci duygusal zorluklar yaratabilir. Bu nedenle aile desteği ve gerektiğinde profesyonel yardım alınması önerilmektedir. 

Seyahat planlaması yapılırken, kateter değişimi ve gerekli malzemelerin temini göz önünde bulundurulmalıdır. Uzun yolculuklarda drenaj torbasının düzenli kontrolü ve değişimi planlanmalıdır. 

24 Haziran 2025 tarihinde Hüma Hastanesi tarafından düzenlendi.