Meme Kanseri Nedir, Belirtileri ve Tedavisi
Meme kanseri, günümüzde kadınlar arasında en sık görülen kanser türlerinin başında gelir. Her yıl dünya genelinde milyonlarca kadının mücadele ettiği bu hastalıkta erken teşhis, meme kanserinde hayat kurtarıcı rol oynar.
Meme dokusunda başlayan anormal hücre büyümesi, tedavi edilmediğinde vücudun diğer bölgelerine yayılabilir. Düzenli kontroller ve kendi kendine muayene, erken teşhis için kritik öneme sahiptir.
Meme Kanseri Nedir?
Meme kanseri, meme dokusundaki hücrelerin anormal ve kontrolsüz çoğalması sonucu ortaya çıkan kötü huylu tümörlerdir. Bu hastalık, süt kanalları, süt bezleri ve meme dokusu olmak üzere memenin herhangi bir bölgesinde başlayabilir:
Sağlıklı hücreler, belirli bir düzen içinde büyür ve ölür. Kanser hücreleri ise bu düzeni bozarak:
- Kontrolsüz çoğalır
- Normal hücre ölüm sürecine direnir
- Çevre dokulara yayılabilir
- Vücudun diğer bölgelerine sıçrayabilir
Kadınlarda en sık görülen kanser türüdür. Erkeklerde de görülebilmesine rağmen, kadınlarda görülme sıklığı çok daha fazladır.
Bu hastalık, erken teşhis edildiğinde tedavi şansı yüksek olan kanser türleri arasındadır. Düzenli kontroller ve kendi kendine muayene, erken teşhis için büyük önem taşır.
Meme Kanseri Neden Olur?
Meme kanseri gelişiminin altında birçok etken ve faktör yatar. Sağlıklı hücrelerin DNA’sında meydana gelen değişiklikler, hücrelerin kontrolsüz büyümesine ve çoğalmasına neden olur.
Genetik Faktörler
Genetik faktörler, meme kanseri riskini artıran kalıtsal özellikleri içerir:
- BRCA1 ve BRCA2 genlerindeki mutasyonlar
- Ailesel meme kanseri öyküsü
- Kalıtsal gen değişiklikleri
Hormonal Faktörler
Hormonal faktörler, vücutta hormon dengesizliğine yol açabilecek durumları kapsar:
- Erken yaşta adet görme (12 yaş öncesi)
- Geç menopoza girme (55 yaş sonrası)
- Doğum yapmamış olma
- İlk doğumu 30 yaş üzerinde yapma
- Uzun süreli hormon replasman tedavisi
Yaşam Tarzı ve Çevresel Faktörler
Yaşam tarzı ve çevresel faktörler, bireyin yaşam biçimi ve çevresel etkenlerle ilgili risk unsurlarını içerir:
- Alkol tüketimi: Günde 2-3 kadehten fazla alkol tüketimi riski artırır
- Obezite: Özellikle menopoz sonrası dönemde risk faktörüdür
- Hareketsiz yaşam: Düzenli fiziksel aktivite eksikliği
- Radyasyona maruz kalma: Özellikle göğüs bölgesine yönelik radyoterapi
- Sigara kullanımı: Aktif ve pasif içicilik riski artırır
Meme dokusunun yoğunluğu, geçirilmiş meme hastalıkları ve bazı iyi huylu meme lezyonları da meme kanseri riskini etkileyebilir. Bu risk faktörlerinin bir veya birkaçının varlığı, kesin olarak meme kanserine yol açmaz ancak riski artırabilir.
Meme Kanseri Türleri
Meme kanseri, oluştuğu doku ve hücre tipine göre farklı türlere ayrılır. Her türün kendine özgü özellikleri ve tedavi yaklaşımları bulunur:
1. Duktal Karsinom
Meme kanallarında ortaya çıkan en yaygın meme kanseri türüdür. İyi huylu duktal hücrelerin kanserleşmesiyle oluşur.
- Süt kanallarında başlayan en yaygın meme kanseri türü
- İki alt tipi bulunur:
- Duktal Karsinoma In Situ (DCIS): Kanallar içinde sınırlı, erken evre
- İnvaziv Duktal Karsinom: Kanal dışına yayılmış form
2. Lobüler Karsinom
Meme lobüllerindeki hücrelerin kanserleşmesi sonucu oluşan bir türdür.
- Süt bezlerinde (lobüllerde) gelişen kanser türü
- Alt tipleri:
- Lobüler Karsinoma In Situ (LCIS): Lobüller içinde sınırlı
- İnvaziv Lobüler Karsinom: Çevre dokulara yayılım gösteren form
3. İnflamatuar Meme Kanseri
Meme dokusunda kızarıklık, şişlik ve sertlik gibi belirtilerle kendini gösteren agresif bir türdür.
- Nadir görülen agresif bir tür
- Meme derisi kırmızı ve şiş görünür
- Hızlı ilerler ve erken tedavi gerektirir
4. Paget Hastalığı
Meme başı ve çevresinde kabuklanma, kaşıntı ve yara şeklinde belirtiler gösteren bir meme kanseri türüdür.
- Meme başı ve areolayı etkileyen özel bir tür
- Genellikle altta yatan duktal karsinomla ilişkili
- Meme başında pullanma ve kaşıntı ile karakterize
5. Medüller Karsinom
İyi huylu hücrelerin kanserleşmesi sonucu oluşan bir türdür ve diğer tiplere göre daha iyi prognoza sahip olabilir.
- Yumuşak kıvamlı, iyi sınırlı tümörler
- Genellikle BRCA1 gen mutasyonu taşıyanlarda görülür
Meme Kanseri Evreleri
Meme kanseri evreleri, hastalığın yayılma derecesini ve tedavi planlamasını belirlemede kritik rol oynar. Her evre, farklı tedavi yaklaşımları gerektirir.
Meme Kanseri Evre 0 (Karsinoma in situ)
- Kanser hücreleri süt kanalları içinde sınırlı
- Çevre dokulara yayılma yok
- İyileşme oranı %100’e yakın
Meme Kanseri 1. Evre
- Tümör boyutu 2 cm’den küçük
- Lenf nodlarına yayılma yok
- Tedaviye yanıt oranı yüksek
Meme Kanseri 2. Evre
- Tümör boyutu 2-5 cm arası
- Koltuk altı lenf nodlarında sınırlı yayılım
- Başarılı tedavi şansı hala yüksek
Meme Kanseri 3. Evre
- Tümör boyutu 5 cm’den büyük
- Göğüs duvarı veya cilde yayılım
- Çok sayıda lenf noduna yayılım
- Tedavi için kombine yaklaşımlar gerekli
Meme Kanseri 4. Evre
- Uzak organlara yayılım (metastaz)
- Sıklıkla kemik, karaciğer, akciğer veya beyin
- Yaşam kalitesini artırıcı tedaviler ön planda
Her evrede tedavi başarısı, erken teşhis ve doğru tedavi planlamasıyla doğrudan ilişkilidir. Düzenli kontroller ve tarama testleri, hastalığın erken evrelerde yakalanmasını sağlar.
Meme Kanseri Belirtileri
Meme kanserinin erken teşhisi için belirtilerin bilinmesi hayati önem taşır. Her kadının kendi vücudundaki değişimleri takip etmesi ve aşağıdaki belirtileri fark ettiğinde vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurması gerekir:
Fiziksel Belirtiler:
- Memede ele gelen sert kitle veya şişlik
- Meme başında içe çökme veya çekilme
- Meme cildinde portakal kabuğu görünümü
- Meme şeklinde veya boyutunda ani değişiklik
- Meme cildinde kızarıklık, kaşıntı veya döküntü
Meme Başı Değişimleri:
- Meme başından kanlı veya şeffaf akıntı
- Meme başı çevresinde pullanma
- Meme başında yara
- Meme başının renginde değişiklik
Diğer Önemli Belirtiler:
- Koltuk altında şişlik veya lenf bezlerinde büyüme
- Tek memede asimetrik büyüme
- Meme dokusunda sertleşme
- İleri evrelerde ağrı
Bu belirtilerin varlığı kesin olarak kanser tanısı anlamına gelmez. Benzer belirtiler iyi huylu meme hastalıklarında da görülebilir. Ancak herhangi bir belirti fark edildiğinde mutlaka uzman bir hekime danışılmalıdır.
Meme Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?
Meme kanseri teşhisi için kullanılan birden fazla tanı yöntemi bulunmaktadır:
1. Fiziksel Muayene
- Doktor tarafından memelerin ve koltuk altı bölgesinin elle muayenesi
- Görsel değerlendirme ile şekil, boyut ve cilt değişikliklerinin incelenmesi
2. Görüntüleme Yöntemleri
- Mamografi: 40 yaş üstü kadınlarda temel tarama yöntemi
- Ultrasonografi: Özellikle genç kadınlarda ve yoğun meme dokusunda etkili
- MR (Manyetik Rezonans): Yüksek risk grubundaki hastalarda ve diğer görüntüleme yöntemlerinin yetersiz kaldığı durumlarda
3. Biyopsi İşlemleri
- İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi: Şüpheli bölgeden ince bir iğne ile hücre örneği alınması
- Kalın İğne Biyopsisi: Doku örneği alınarak histopatolojik inceleme yapılması
- Cerrahi Biyopsi: Şüpheli dokunun tamamının veya bir kısmının çıkarılması
4. Laboratuvar Testleri
- Kan testleri
- Hormon reseptör durumu
- HER2 protein düzeyi analizi
- Genetik testler
Doğru teşhis için bu yöntemlerden birkaçı birlikte kullanılabilir. Teşhis sürecinde hangi yöntemlerin uygulanacağına hastanın yaşı, risk faktörleri ve klinik bulgular değerlendirilerek karar verilir.
Meme Kanseri Tedavisi
Meme kanseri tedavisi, hastanın durumuna ve kanser türüne göre kişiselleştirilmiş bir yaklaşım gerektirir. Uzman doktorlar, en etkili tedavi planını oluştururken aşağıdaki seçenekleri değerlendirir:
Cerrahi Tedavi
Meme kanseri tedavisinde cerrahi müdahale önemli bir rol oynar. Bu, kanserli dokunun çıkarılması ve sağlıklı doku korunarak meme şeklinin olabildiğince korunması anlamına gelir. Cerrahi tedavi seçenekleri arasında lumpektomi (kanserli bölgenin çıkarılması), mastektomi (meme dokusunun tamamen çıkarılması) ve aksiller lenf nodu diseksiyonu (koltuk altı lenf bezlerinin çıkarılması) yer alır.
Radyoterapi
Meme kanseri tedavisinde radyoterapi, cerrahi işlem sonrası veya kemoterapiyle birlikte uygulanabilir. Yüksek enerjili ışınlar kullanılarak kanser hücrelerinin öldürülmesi amaçlanır.
Kemoterapi
Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek veya büyümesini durdurmak için kullanılan ilaçların kullanımını içerir. Sistemik bir tedavi olan kemoterapi, vücudun farklı bölgelerindeki kanser hücrelerine etki edebilir. Bu nedenle, yayılmış veya agresif türdeki meme kanseri vakalarında sıklıkla tercih edilen bir yöntemdir.
- Kanser hücrelerini yok eden ilaçların kullanımı
- Cerrahi öncesi veya sonrası uygulanabilir
- 3-6 ay süren tedavi protokolleri
Hormon Tedavisi
Hormon reseptör pozitif meme kanseri olan hastalarda hormon tedavisi uygulanır. Bu tedavi, hormon üreten veya hormonlara duyarlı olan kanser hücrelerini hedef alır ve büyümelerini engeller. Östrojen veya progesteron reseptörlerine sahip olan tümörlerde endokrin tedavi olarak da adlandırılır.
- Hormon reseptör pozitif kanserler için etkili
- Tamoksifen veya aromataz inhibitörleri kullanılır
- Uzun süreli (5-10 yıl) kullanım gerektirir
Hedefe Yönelik Tedavi
HER2 pozitif meme kanseri olan hastalarda, HER2 proteininin aşırı üretimi nedeniyle hedefe yönelik tedaviler uygulanabilir. Bu tedaviler, HER2 proteinini hedef alarak kanser hücrelerinin büyümesini durdurur veya öldürür.
Bu tedavi seçenekleri genellikle bir arada kullanılır ve multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Tedavi planı, hastanın özel durumuna ve kanserin evresine göre belirlenir. Meme kanseri tedavisinde erken teşhisin ve doğru tedavi planının önemi büyüktür. Bu nedenle, düzenli kontroller ve tarama yöntemlerinin düzenli olarak uygulanması hayati öneme sahiptir.
Kendi Kendine Meme Kanseri Muayenesi
Kendi kendine meme muayenesi, meme kanserinin erken teşhisinde önemli bir rol oynar. Her kadının ayda bir kez düzenli olarak yapması gereken bu muayene, adet döneminden 7-10 gün sonra gerçekleştirilmelidir.
Muayene adımları aşama aşama şu şekilde ilerlemelidir:
1. Ayna karşısında durarak her iki memenin görünümünü kontrol edin.
2. Memelerinizi ellerinizle kontrol ederken, dikkatlice her iki memede şişlik, sertlik veya başka bir anormallik olup olmadığını kontrol edin.
3. Memelerinizi kollarınızı yukarı kaldırarak ve aşağı indirerek kontrol edin.
4. Sırtınızı duvara dayayarak ve ellerinizi kalçalarınızın üzerine koyarak göğüs kaslarınızı kontrol edin.
5. Göğüs ucu üzerindeki hafif bir baskıyla meme ucunu kontrol edin ve herhangi bir akıntı veya değişiklik olup olmadığını gözlemleyin.
Dikkat Edilmesi Gereken Değişiklikler:
- Meme şeklinde farklılık
- Ciltte çukurlaşma veya şişlik
- Meme başında içe çekilme
- Kızarıklık veya döküntü
- Elle hissedilen sertlik veya kitle
- Meme başından akıntı
Bu muayene sırasında herhangi bir değişiklik fark edildiğinde vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Meme Kanseri Risk Faktörleri
Meme kanseri gelişiminde rol oynayan çeşitli risk faktörleri bulunmaktadır:
- Yaş: 50 yaş üstü kadınlarda risk artışı
- Genetik faktörler: BRCA1 ve BRCA2 gen mutasyonları
- Aile öyküsü: Birinci derece akrabalarda meme kanseri varlığı
- Erken adet görme: 12 yaşından önce
- Geç menopoz: 55 yaşından sonra
- Yaşam tarzı: Hareketsizlik ve obezite
- Alkol tüketimi: Düzenli ve aşırı alkol kullanımı
- Hormon tedavisi: Uzun süreli hormon replasman tedavisi
- Radyasyon maruziyeti: Göğüs bölgesine alınan radyoterapi
- Gebelik faktörleri: İlk doğumun 30 yaş üstünde olması veya hiç doğum yapmamış olmak
Bu risk faktörlerinin varlığı kesin olarak kanser gelişeceği anlamına gelmez, ancak düzenli kontrol ve tarama testlerinin önemini artırır. Ayrıca, meme kanserlerine karşı uyanık olmak ve risk faktörlerini yönetmek bu süreçte oldukça önemlidir. Unutulmamalıdır ki, her bireyin durumu farklıdır ve bu nedenle kapsamlı bir değerlendirme yapılması gerekmektedir.
Meme Kanseri İçin Hangi Bölüme Gidilir?
Meme kanseri şüphesi durumunda ilk olarak Genel Cerrahi bölümüne başvurulmalıdır. Genel Cerrahi uzmanları, meme muayenesi yaparak gerekli tetkikleri planlar.
Tanı ve tedavi sürecinde birden fazla bölümün iş birliği gereklidir:
- Radyoloji: Mamografi, ultrason ve MR gibi görüntüleme işlemleri
- Patoloji: Biyopsi sonuçlarının değerlendirilmesi
- Medikal Onkoloji: Kemoterapi planlaması
- Radyasyon Onkolojisi: Radyoterapi uygulamaları
- Plastik Cerrahi: Gerekli durumlarda rekonstrüksiyon işlemleri
14 Ocak 2025 tarihinde Hüma Hastanesi tarafından düzenlendi.