İnme(Felç) Nedir? Belirtileri, Tanı ve Tedavisi
İnme(Felç) hastalığı, pek çok insanın hayatını doğrudan etkileyebilen kritik bir sağlık sorunudur. Beyin ya da omurilikteki bir damar tıkanıklığı veya kanama sonucu sinir hücrelerine yeterli oksijen ulaşmaması durumunda meydana gelir.
Bu durum, bedenin bir veya birden fazla bölümünün sürece göre geçici veya kalıcı olarak felç olmasına neden olabilir.
Sadece hastanın hareket fonksiyonelliğini etkilemekle kalmayıp, aynı zamanda konuşma, yutma ve nefes alma gibi temel mekanizmaları da etkileyebilir. Hastalarının yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Bu sebeple, tıbbi bir acil durum olarak ele alınmalıdır.
İnme(Felç) Nedir?
İnme, halk arasında yaygın adıyla “felç” olarak da bilinir. Beyin fonksiyonlarının aniden bozulması sonucunda bedenin bir ya da daha fazla bölgesinde hareket, duygu veya konuşma gibi fonksiyonlarının azalmasını ya da tamamen kaybolması durumunu ifade eder.
İnme hastalığı, beyin ya da beyinle ilgili damarların aniden tıkanması (iskemik inme) veya yırtılması (hemorajik inme) sonucu oluşur. İskemik inmeler, inme türleri arasında en yaygın görülen türdür ve genellikle bir kan pıhtısının beyin damarlarını bloke etmesi sonucu gerçekleşir. Hemorajik inmeler ise beyindeki bir damarın patlaması sonucu meydana gelir.
Acil tıbbi müdahale gerektiren bu durum, hızlı bir şekilde tedavi edilmezse ciddi sonuçlara yol açabilir ve hatta ölümcül olabilir.
Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı verileri incelendiğinde inme hastalığı, en fazla fonksiyon kaybına yol açan hastalıklar arasında ilk sıralarda yer alır.
İnme(Felç) Belirtileri Nelerdir?
Beyinde ortaya çıkan vasküler bir tür olan İnme, beyinde gerçekleşen kan akışının bir anda kesilmesi ya da beyne kanın aşırı miktarda gelmesiyle meydana gelir. Bu durum, beyin dokusunun hasar görmesine ve yaşamsal fonksiyonların kaybına neden olabilir.
Bu sağlık sorunu birçok kişinin yaşam kalitesini etkileyen ve yaşamı tehdit eden ciddi bir tıbbi durumdur. İnme belirtileri kişiden kişiye değişebilmekle birlikte genel olarak aşağıdaki belirtilerden bir veya birkaç tanesi ile kendini gösterir.
Hastalığının yaygın belirtileri şu şekildedir:
- Ağız köşesinde sarkma ya da çekilme
- Ani gerçekleşen bilinç kaybı veya bayılma,
- Yüzde kayma
- Konuşmada bozuklukları,
- Kol ya da bacak olmak üzere uzuvlarda güçsüzlük,
- Ani görme kaybı,
- Denge kaybı,
- Görme bozuklukları,
- Yutkunma güçlüğü,
- Kol ya da bacak olmak üzere uzuvlarda uyuşma gibi belirtiler, acil tıbbi müdahaleye ihtiyaç duyulabilecek kritik bir durumun habercisi olabilir. Kendinizde ya da herhangi bir yakınınızda bu belirtilerden bir veya birkaçı görüyorsanız, mutlaka bir sağlık uzmanına başvurmanız gerekir. Belirtilerin anlaşıldığı süreçten sonraki her dakika, inme sonrası tedavi için kritik öneme sahiptir.
İnme(Felç) Nedenleri Nelerdir?
Temelinde beyindeki kan akışının aniden kesilmesini ya da beyne aşırı miktarda kan gelmesini içerir. Bu durumun birçok farklı nedeni olabilir ve genellikle iskemik inme ve hemorajik inme olarak iki ana türe ayrılır:
İskemik İnme
İskemik inme türü, beyine giden kan akışının azalması ya da tamamen kesilmesi sonucu gerçekleşir. Bu durum genellikle bir tıkanıklık veya daralma nedeniyle arterlerdeki kan akışının engellenmesinden kaynaklanır. İskemik inmenin yaygın nedenleri şunlardır:
- Tromboz: Bir arterdeki plakların bir kısmının ayrılarak arteri tıkaması durumudur.
- Emboli: Kalpten ya da başka bir yerden ayrılan bir pıhtının, kan akışını engelleyerek beyin arterlerine ulaşmasıdır.
- Arteriyel daralma: Ateroskleroz olarak bilinen arter duvarlarında plak birikimi sonucunda arterlerin daralması veya tıkanması durumudur.
Hemorajik İnme
Hemorajik inme türü, beyinde kanamanın olması sonucunda ortaya çıkar. Bu kanama, beyin dokusunda hasara ve baskıya neden olarak inme semptomlarına yol açabilir. Hemorajik inmenin yaygın nedenleri şunlardır:
- Hipertansiyon: Yüksek kan basıncı, beyin arterlerinin zayıflamasına ve kanamanın oluşmasına neden olabilir.
- Anevrizma: Arterlerin zayıf bir noktasında oluşan şişlikler, kanamaya yol açabilir.
Bu iki türün gelişmesine neden olabilen diğer durumlar şu şekildedir:
- Aşırı sigara ve alkol kullanımı
- Şeker hastalığı
- Hormon tedavileri
- Hipertansiyon
- Kalp ritim bozukluğu
- Dislipidemi (kan yağlarının vücutta fazla bulunması)
- Egzersiz eksikliği
İnme(Felç) Risk Faktörleri Nelerdir?
Risk faktörleri genel olarak iki ana kategoride incelenir: bunlar değiştirilebilir ve değiştirilemez risk faktörleri olarak ikiye ayrılır.
Her iki kategorideki bazı önemli risk faktörleri şu şekildedir:
Değiştirilebilir Risk Faktörleri
- Hipertansiyon
- Sigara İçme
- Diyabet
- Obezite
- Fiziksel Hareketsizlik
- Yüksek Kolesterol
- Alkol Tüketimi
- Stres ve Depresyon
Değiştirilemez Risk Faktörleri
- Yaş
- Cinsiyet
- Aile Öyküsü
- Irk ve Etnisite
Değiştirilebilir risk faktörleri, bireylerin yaşam tarzlarını ve sağlık alışkanlıklarını değiştirmesiyle inme riskini azaltmalarına yardımcı olabilirken değiştirilemeyen risk faktörlerinde durum tam tersidir. Sağlık uzmanları genel itibariyle kişinin genel sağlık durumunu ve inme riskini azaltmaya yönelik stratejileri yönlendirmek için tüm etkenleri göz önünde bulundurur.
İnme(Felç) Tanı Yöntemleri Nelerdir?
İnme tanı yöntemleri, problemin hızlı ve uygun bir şekilde teşhis edilmesi açısından son derece önemlidir. İnme, beyin dokusunun ani bir kan akışı kesintisi sonucu zarar görmesiyle ortaya çıkan ciddi bir tıbbi durumdur. Bu sağlık problemi, kişiler üzerinde kalıcı sakatlık ve hatta ölümle sonuçlanabilecek etkiler bırakabilir. Bu sebeple, inme tanısının doğru bir şekilde konması, inme türünün ve kaynağının belirlenmesi, hastanın tedavi edilmesi ve sonuçlarının minimize edilmesi için hayati öneme sahiptir.
İnme hastalığının tanı yöntemleri şu şekildedir:
Fiziksel ve Nörolojik Muayene
Uzmanlar, hastanın motor ve duyu becerilerini, reflekslerini, denge ve koordinasyonunu analiz edebilir. Bu muayene çoğu vakada ilk belirtilerin fark edilmesiyle başlar.
Kan Testleri
Kan testleri, enfeksiyonları ya da pıhtılaşma sorunlarını belirlemeye olanak sağlar. Ek olarak, kan şekeri düzeylerini de kontrol ederek yüksek kan şekeri riskini gözetir.
Görüntüleme Testleri
Görüntüleme testleri, inme kaynağının tespit edilmesi ve inme tipinin belirlenmesinde kritik bir rol oynar. Bilgisayarlı Tomografi (BT) Taraması ve Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR) sistemlerini içinde barındıran bu testler, beyin dokusundaki hasarı, kan akışındaki anormallikleri veya diğer potansiyel sorunları tespit etmek için kullanılır.
Arteriografi (Anjiyografi)
Anjiyografi işleminde, damarların X-ışınları yardımıyla görüntülenmesi sağlanır. Bu durum, arterlerdeki tıkanıklıkları veya daralmaları tespit etmek için kullanılabilir.
Elektrokardiyogram (EKG)
Kalbin ritmini ve aktivitesini incelemek için kullanılır. İnme riskini artırabilecek kalp ritmi bozukluklarını tespit etmeye yardımcı olabilir.
İnme(Felç) Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
İnme tedavisi, acil tıbbi müdahaleler, rehabilitasyon süreci, ilaç tedavisi, cerrahi müdahale ve yaşam tarzı değişikliklerini içeren çoklu bir yaklaşım ile mümkün hale gelir. Acil bir durumda, kan pıhtılarını çözmek ya da kanama riskini azaltmak için ilaç tedavisine başvurulabilir.
Rehabilitasyon işlemi ise, kayıp becerilerin ve fonksiyonların geri kazanılmasına yardımcı olur. İlaçlar komplikasyonları önlemek ya da yönetmek için reçete edilebilir. Bazı durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir ve yaşam tarzı değişiklikleri, inme riskini azaltmak veya iyileşmeyi hızlandırmak için önemlidir. İnme hastalığının tedavisinde hastanın bireysel ihtiyaçlarına ve inmenin tipine göre uyarlanacağı unutulmamalıdır.
9 Nisan 2024 tarihinde Hüma Hastanesi tarafından düzenlendi.