Astım Nedir?
Astım, solunum yollarının iltihaplanması ile meydana gelen kronik bir solunum rahatsızlığıdır. Astım, hava yollarının daralması, mukus üretiminin artması ve solunum güçlüğüne neden olan birçok faktörle ilişkilidir. Astım, alerjen bir etkenden ortaya çıkabileceği gibi soğuk hava, enfeksiyonlar, stres ve egzersiz kaynaklı da meydana gelebilir. Semptompları arasında öksürük, nefes darlığı, hırıltı ve göğüs sıkışması bulunur. Hastalığın risk faktörleri arasında genetik yatkınlık, çevresel etkenler ve sigara dumanı yer alır. Astım, yaşam boyu devam edebilir ve düzenli takip gerektirir. Tedavi, inhale edilen kortikosteroidler ve bronşodilatörler gibi ilaçlarla semptomların kontrol altına alınmasını amaçlar. Uygun tedaviyle semptomplar en aza indirilerek, hastanın yaşam kalitesi yükseltilmeye çalışılır.
Alerjik Astım Nedir?
Özellikler bahar aylarında kendini gösteren alerjik astım, kişinin toz, polen gibi alerjenlere maruz kalmasıyla ortaya çıkan bir astım türüdür. Kadınlarda daha çok görülen bu astım türüne alerjik rinit eşlik eder. Alerjenlere temas sonucu hava yolları iltihaplanır ve kasılır, bu da nefes darlığı, öksürük ve hırıltı gibi astım semptomlarına yol açar. Tedavisi, hem semptomları hafifletmek hem de alerjenlere karşı aşırı hassasiyeti azaltmak için ilaçlar ve alerjenlerden kaçınma stratejilerini içerir. Alerjik astıma sahip bireyler, alerjen faktörlere karşı dikkatli davranmalı ve astım süreci yönetimi konusunda doktorlarından rehberlik almalıdır.
Astımın Nedenleri Nelerdir?
- Ebeveynlerden veya aile üyelerinden gelen genetik faktörler, kişinin astım geliştirme olasılığını arttırabilir.
- Toz akarları, polen, mantarlar, evcil hayvan tüyleri ve böcekler gibi alerjenlere karşı aşırı hassasiyet, hastalığın semptomlarının tetikleyicisi olabilir.
- Solunum yollarında meydana gelen kronik iltihap, hava yollarının daralmasına ve hastalığın semptomlarının ortaya çıkmasına yol açar.
- Hastaların bronşları, normal insanlara göre daha hassas olabilir. Bu, çeşitli tetikleyicilere karşı tepki verme eğilimindedir.
- Soğuk algınlığı ve diğer solunum yolu enfeksiyonları, hastalığın semptomlarını kötüleştirebilir.
- Sigara dumanı, hava kirliliği ve kimyasal irritanlar gibi çevresel faktörler, semptomları şiddetlendirebilir.
- Egzersiz endüklü astım denilen bir durum, fiziksel aktivite sırasında hava yollarının daralmasına neden olabilir.
- Yoğun stres ve güçlü duygusal tepkiler, hastalığın semptomlarını tetikleyebilir veya kötüleştirebilir.
- Erken yaşta veya bebeklik döneminde sık ve ağır solunum yolu enfeksiyonları geçirmek, hastalık riskini artırabilir.
- Annenin bebeğe hamileylen sigara içmesi , hastalığın olasılığını arttırabilir.
- Bazı ilaçlar, özellikle aspirin ve nonsteroidal anti-inflamatuar ilaçlar, semptomları şiddetlendirebilir.
- Gastroözofageal reflü hastalığı astım hastalığını tetikleyebilir.
Astımın Belirtileri Nelerdir?
Astımlı kişiler atak aralarında genellikle herhangi bir semptom göstermeyerek rahat bir solunum süreci gerçekleştirirler. Fakat astımın tetiklendiği durumlarda bronşlarda ödem ve salgı artışı olur. Buna bağlı olarak atak anında şu belirtilerle karşılaşılabilir:
- Hava yollarının daralması nedeniyle derin nefes almakta güçlük çekme ve hızlı nefes alma ihtiyacı
- Özellikle gece veya erken sabah saatlerinde yoğunluğu artan, kuru ve balgamsız öksürük krizi
- Soluk alıp verirken hırıltı veya ıslık sesi duyulması
- Göğüs bölgesinde baskı veya sıkışma hissi
- Boyun ve göğüste gerginlik
- Konuşmada zorluk, terleme, uyku problemleri ve bilinç bulanıklığı
- Dudaklar ve tırnaklarda morarmış görünümde renk değişimi
- Tükenmişlik hissi, kaygı ve panik
Belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ve her semptom her astım vakasında görülmeyebilir. Belirtiler kendiliğinden düzelebileceği gibi hastane ortamında tıbbi destek de gerektirebilir.
Astım Tanısı Nasıl Konur?
Hastalık, hafif bir şekilde görülebileceği gibi kronik bir vakaya da dönüşebilir. Özellikle astım ve alerjik hastalıkların erken teşhisi hastalığın ilerlememesi ve tehlike arz eden sonuçlar doğurmaması açısından önemlidir.
Hastalığın teşhisinde faydalanılan yöntemler şu şekilde sıralanabilir:
- Doktor, hastanın semptomları, aile öyküsü ve maruz kaldığı olası tetikleyiciler hakkında ayrıntılı bilgi toplar.
- Doktor, hastanın nefes alışverişini ve göğüs bölgesini inceleyerek, fiziksel muayene ile hastalığın belirtilerini değerlendirir.
- Spirometri adı verilen solunum fonksiyon testi ile hastanın akciğer kapasitesini ve hava yolu daralmasını ölçülür.
- Alerjenlere karşı hassasiyetin varlığını tespit etmek için deri testleri veya kan testleri yapılabilir.
- Doktor, hastanın semptomlarını izlemek ve hastalığın nasıl ilerleyip, tepki verdiğini görmek için belirli bir süre boyunca hastayı gözlemleyebilir.
- Hastanın akciğer grafisi incelenebilir.
Bu verilerin birleştirilmesiyle doktor teşhis koyar. Tedavi planı, hastalığın şiddeti ve hastanın özel durumuna göre belirlenir. Hastalığın erken teşhisi ve düzenli takibi, semptomların kontrol altına alınmasına ve günlük yaşam kalitesinin arttırılmasına yardımcı olur.
Astım Tedavisi Nasıl Yapılır?
Şiddetine ve türüne göre semptomplarını hafifletmek amacıyla farklı tedavi planlamalı yapılır. Kortizon tedavide kullanılan temel ilaçlardan birisidir. Bunun yanında genellikle kortikosteroidler ve bronşodilatörler içeren ilaçlar reçete edilir. Bronkodilatörler, solunum yollarınızın etrafındaki kasları gevşetmeye yarar. Gevşemiş kaslar solunum yollarının havayı hareket ettirmesine izin verir. Ayrıca mukusun solunum yollarında daha kolay hareket etmesini sağlarlar.
Antiinflamatuar ilaçlar, solunum yollarınızdaki şişliği ve mukus üretimini azaltır ve havanın ciğerlere girip çıkmasını kolaylaştırır. Oral kortikosteroidler ise astım durumlarında solunumu rahatlatmak için kullanılabilir. Hem sprey şeklinde hem de ağızdan alınan türde kullanımları mevcuttur. Eğer hastalık alerji kökenlisiyle toz akarları, polen, küf gibi alerjenlere maruz kalmayı azaltmak için temizlik yapılır ve sigara dumanına maruz kalmamak için özen gösterilir. Doktor tarafından düzenli kontroller yapılır ve hastalığın gelişimi, atak miktarı gözlemlenerek tedavi başarısı muhakeme edilir. Gerekirse yeni bir tedavi planı oluşturulur.
Astıma Sahip Kişiler Nelere Dikkat Etmeli?
Doktorunuzun önerdiği şekilde inhaler ilaçları düzenli olarak kullanılmalıdır.
Hastalar sigara içmemeli ve sigara dumanına maruz kalabilecekleri alanlardan uzak durmalıdır.
Özellikle yatak odasında halılar, kilimler, kadife perdeler, peluş oyuncaklar gibi toz tutan eşyalar kaldırılmalıdır. Yatak ve yorgan, yün ya da pamuk yerine sentetik olmalıdır. Çift nevresim kullanmak faydalı olabilir. Çarşaf ve nevresimler, haftada bir 50 derecede yıkanmalıdır. Halılar güçlü elektrikli süpürgelerle temizlenmelidir. Ev ortamı nemli olmamalıdır ve iyi havalandırılmalıdır.
Hastalar solunum yolu hastalıklarına daha kolay yakalanırlar. Bu nedenle her yıl eylül- ekim aylarında grip aşısı yaptırmaları avantaj sağlar. Enfeksiyon durumlarında uygun antibiyotik yanında ilaç dozları artırılabilir. Mümkün olduğunca soğuk havadan kaçınmak doğru olacaktır.
Alerjiye bağlı astımı olanlar, alerjenlere karşı önlem almalıdır. Bahar aylarında araba ve evlerin pencerelerini kapalı tutmalıdır. Tüylerden kaçınmak için evde mümkünse evcil hayvan bulundurulmamalıdır. Polen mevsiminde polenin fazla olduğu alanlarda mümkün olduğu kadar az durulmalı ve maske kullanılmalıdır. Dışarıdan gelindiğinde kıyafetler değiştirilmeli ve yıkanmalıdır. Üzerinde küf ve mantar üremiş eşyalar evden uzaklaştırılmalıdır.
Bazı hastalarda egzersiz astım atağını tetikleyebilir. Bu nedenle egzersize başlamadan önce solunum yolunu genişletici ilaç almaları gerekebilir. Özellikle tozlu ortamlarda egzersiz yapmamak daha doğru olacaktır.
Bazı hastalarda mide reflüsü bulunur. Mide reflüsü atakları artırabilir. Bu nedenle uygun şekilde tedavi edilmelidir.
Acil durumlar için bir plan hazırlanmalı ve doktorun önerdiği acil tedavi süreci uygulanmalıdır.
Semptomplar takip edilerek doktora bildirilmeli ve düzenli doktor kontrolleri ile atak süreleri ve detayları kayıt altına alınmalıdır.
Bu önerilere uyarak, hastalığınızınkontrol altında tutulmasına yardımcı olabilir ve semptomların sık sık ortaya çıkmasını önleyebilirsiniz.
Hüma Hastanesi olarak, sağlık ekiplerimiz ile sizlere İç Hastalıkları (Dahiliye) alanında da hizmet veriyor; sağlık sorunlarınıza yönelik bütüncül bir yaklaşım sergiliyoruz.
Hastalığa neden olan alerjenlerin ortaya çıkmasını sağlayan birçok unsur bulunmaktadır. Bunlardan birisi de gıda intoleransı olarak da görülen besin alerjileridir. Detaylı bilgi için; “Besin Alerjisi ve Gıda İntoleransı” videomuzu da izleyebiliriniz:
24 Ocak 2024 tarihinde Hüma Hastanesi tarafından düzenlendi.